Geçtiğimiz yıl 30 Ocak 2018’de Amerika Birleşik Devletleri’nde toplumcu tıbbın öncülüğünü yapan ABD Komünist Partisi üyesi Dr. Victor William Sidel’i yitirdik.
Victor W. Sidel’in anne ve babasının aileleri, 1900’lerin başlarında Ukrayna’da yükselen Yahudi düşmanlığından kaçarak, ABD’ye göç ettiler. İkisi de sosyalist görüşe sahip anne ve baba, eczacılık eğitimi aldıktan sonra New Jersey’in yoksul bir semtinde (Trenton) eczane açtılar. Sidel, 7 Temmuz 1931’de burada doğdu.
İlk ve orta öğrenimini Trenton’da tamamlayan Sidel, bu süreçte ailesine eczanede yardım etti. Yüksek öğrenimine önce 1953’de derece ile mezun olduğu Princeton Üniversitesi’nde fizik okuyarak başladı, daha sonra Harvard Tıp Okuluna girdi ve 1957’de mezun oldu. Öğrenciyken masraflarını karşılayabilmek için okulun biyofizik laboratuvarında çalıştı ve burada kırmızı kan hücrelerinin zar yapısı üzerine incelemeler yaptı.
Temel tıp eğitimini tamamladıktan sonra 1957’de Boston’da Peter Bent Brigham Hastanesi’nde iç hastalıkları uzmanlık eğitimine başladı, fakat askere gitmemek için ihtisasını yarım bırakarak ABD Halk Sağlığı Kurumu’na başvurdu. Bethesda’da Ulusal Sağlık Kurumu’nda görevlendirildi.
Sidel Bethesda’da görevliyken bir psikiyatri uzmanı, Kongre Komitesi’ne Ulusal Güvenlik Ajansı’nda çalışan ve Sovyetler Birliği’ne kaçan iki memur hastası hakkında bilgi vermişti. ABD Halk Sağlığı Kurumu’ndan aralarında Sidel’in de bulunduğu hekimler, psikiyatristin hastalarına ilişkin bilgileri paylaşmasını protesto ederek, hekimi meslek örgütüne şikayet ettiler. Meslek örgütü, psikiyatristin davranışının “ulusal güvenlikle” ilişkili olması nedeniyle hekime ceza vermedi. Sidel bunun üzerine The New England Journal of Medicine dergisinde bir makale yayınlayarak “hekim sorumluluğunu” tartıştı. (*)
Makale, Harvard Üniversitesi’nden ünlü kardiyolog Dr. Bernard Lown’un dikkatini çekti ve Sidel’e örgütlediği bir savaş karşıtı gruba katılmasını teklif etti. Sidel 1961 yılında Peter Bent Brigham Hastanesi’ndeki iç hastalıkları uzmanlık eğitimine geri dönerek, Lown’un grubuna katıldı. Sidel daha sonra “Sosyal Sorumluluk İçin Hekimler” örgütünü kurdu ve 1987 – 88 döneminde başkanlığını üstendi.
Sidel, Harvard Tıp Okulu Önleyici Hekimlik kürsüsünün başkanı olan Dr. David Rutstein’a mesleğine halk sağlığı alanında devam etmek istediğini söyledi ve 1962’de Massachusetts Genel Hastanesi’nde yeni kurulan Önleyici Hekimlik Birimi’nde görevlendirildi. Burada 1964’e kadar çalıştı.
1964 yılında Bronx - New York’ta, Montefiore Tıp Merkezi’nde Sosyal Tıp kürsü başkanı oldu. 1969’da Albert Einstein Tıp Koleji’nde ve daha sonra Weill Cornell Tıp Koleji’nde Toplum Sağlığı kürsüsü başkanlığını üstlendi. Bu dönemde Roberto Belmar, Ernest Drucker, Nancy Dubler, Pyser Edelsack, Sally Kohn, David Michaels, Steve Safyer, Peter Selwyn ve Gladys Valdivieso ile birlikte Merkez’in hizmetlerini, ABD gibi “sosyal adaletsizlik” ilkesi üzerine kurulmuş bir ülkede, “sosyal adalet” ilkesine bağlı kalarak 1985 yılına kadar sürdürdü.
Eşiyle birlikte 1971’de Çin Bilimler Akademisi tarafından davet edildiği Çin’de, Yalınayak Doktorlar uygulamasını izledi ve ABD’ne döndüklerinde her ikisi de Çin’deki gözlemlerini kitaplaştırdılar.
1973 yılında, Pinochet’in ABD tarafından örgütlenen faşist darbesinden 2 ay önce, Salvador Allende’nin sosyalist ilkelere dayanarak örgütlediği sağlık hizmetlerini incelemek üzere Şili’ye gitti. Allende’ye danışmanlık hizmeti sundu.
1980’de Bernard Lown ve Sovyet kardiyolog Yevgeniy Chazov, Sidel’in de desteğiyle Uluslararası Nükleer Savaşın Önlenmesi İçin Hekimler örgütünü (IPPNW) kurdular ve Sidel’in 1993 – 1998 arasında eş-başkanı olduğu örgüt, 1985 yılında Nobel Barış ödülünü aldı.
1982 yılında Rick Kunnes ile birlikte Amerika Demokratik Sosyalist Sağlık Komisyonu’nun eş-başkanlığını yaptı. Sidel 1985’te Amerikan Halk Sağlığı Birliği’ne başkan seçilince Montefiore’deki görevini bıraktı. 1986 yılında Las Vegas’taki nükleer denemeleri protesto etmek için bir yürüyüş düzenledi ve gözaltına alındı. İkinci kez gözaltına alınması ise 1987 yılında Washington’daki Güney Afrika büyükelçiliği önünde ırk ayrımcılığını protesto eylemi nedeniyle oldu.
1991 yılında Gıda Araştırmaları ve Eylem Merkezi’nin, Toplum Çocukluk Açlık Raporu Teknik Danışma Komitesi başkanlığını üstlendi. 7 Aralık 1992’de Amerika Demokratik Sosyalistleri örgütünün Paul Du Brul Anı Ödülünü aldı.
1997 yılında Amerikan Halk Sağlığı Birliği’nden Sedgwick Anı Madalyası aldı. Aynı yıl İnsan Hakları için Hekimler örgütünün Kimyasal ve Biyolojik Silahlar Çalışma Grubu başkanlığını yaptı.
26 Kasım 1998’de Hollanda’nın Leiden Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde hukukçu olmayan ilk öğretim görevlisi olarak, öğretim yılının açılış dersini (Cleveringa Professorship) vermeye davet edildi ve burada ünlü “Tıp ve İnsan Hakları” dersini verdi. Daha sonra bir yıl daha Hollanda’da kalarak Tıp Fakültesi’nde ders verdi.
Hunter Koleji’nde sosyoloji profesörü olarak görev yapan ve kadın - çocuk yoksulluğunun etkileri üzerine çok sayıda makaleleri ve kitapları bulunan eşi Ruth Grossman Sidel’i 2016 yılında yitirdikten iki yıl sonra, 30 Ocak 2018’de Greenwood Village, Denver, Colorado’da hayata veda etti.
Anısını mücadelemizde yaşatıyoruz.
Akif Akalın
(*) Sidel, VW. Confidential information and the physician. N Engl J Med. 1961;264(22):1133-7.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder