TÜİK 2013 yılında Türkiye’de 65 yaş ve
üzeri nüfusun, toplam nüfusumuzun yüzde 7.7’sine eriştiğini açıkladı. Kuşkusuz
bu oran tek başına bir anlam ifade etmiyor. Eğer kuzey ve batıdaki
komşularımıza bakarsak durumumuz gerçekten endişe
verici. Örneğin Yunanistan’da 65 yaş ve üzeri nüfus oranı bizdekinin
neredeyse 3 katı iken, Bulgaristan’da iki katımızdan daha fazla. Kuşkusuz güneydoğu
komşularımıza bakarak avunmak da
mümkün. 65 yaş ve üzeri nüfus oranımız Ortadoğu ülkelerinin bir kısmınınkinden
iki kat daha fazla.
2012 yılı itibariyle Japonya, Almanya
ve İtalya nüfuslarının beşte birinden (yüzde 20’sinden) fazlası 65 yaş ve üzerinde
olan ülkelerin başında geliyor. Bu ülkeleri nüfuslarının yüzde 17’sinden
fazlası 65 yaş ve üzerinde olan Yunanistan, İsveç, İspanya, Avusturya,
Bulgaristan, Estonya, Belçika, Portekiz ve Hırvatistan izlemektedir. Türkiye 2012
yılında 65 yaş ve üzeri nüfus oranı bakımından dünyada 91. sırada yer alıyordu.
Yani dünyanın hangi ülkesinde doğduğunuz,
ne kadar yaşayacağınızın önemli bir belirleyicisidir.
Şekil 1’de dünyada 2008 yılında 65
yaş ve üzerinde olan nüfusun ülkelere dağılımı verilmektedir. 65 yaş ve üzeri
nüfusu yüzde 5’in altında olan ülkeler Afrika ve Ortadoğu’da toplanmıştır.
Güney yarımkürede 65 yaş ve üzeri yüzde nüfusu 11’in üzerinde olan ülke neredeyse yok
gibidir. Diğer bir deyişle yerkürenin kuzeyinde doğmuş olmak, güneyinde doğmuş
olmaya göre daha uzun yaşamak bakımından daha avantajlıdır. Ancak burada dikkat
çeken bir nokta daha var. Haritaya dikkat edildiğinde ülke içinde
eşitsizliklerin büyük olduğu ülkelerde 65 yaş ve üzeri nüfus oranının düşük
olduğu görülüyor.
Şekil 1. 65 Yaş ve Üzeri Nüfus
Yüzdesi: 2008.
Bu durum ülkenin zengin veya yoksul
olmasıyla ilgili değil. Örneğin Küba dünyanın en yoksul ülkeleri arasında yer
almasına karşın ülke içinde eşitlik olduğundan 65 yaş ve üzeri nüfus oranı
oldukça yüksek. Dünyanın en eşitsiz ülkeleri arasında ilk sıralarda yer alan
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) ise ülkenin zenginliğine karşın 65 yaş ve
üzeri nüfus, toplam nüfusun yalnızca yüzde 13.3’ünü oluşturuyor (2013 verisi). Bu
durum ABD’yi gelişmiş batılı ülkeler arasında 65 yaş ve üzeri nüfus oranı bakımından
en alt sıralara itiyor.
Yalnızca hangi ülkede doğduğunuz
değil, ülkenin neresinde doğduğunuz
da ne kadar yaşayacağınızı belirliyor. Türkiye’de 2012 yılında 65 yaş üzeri
nüfus oranı yüzde 7.5 iken, bu oran Ege bölgesi için yüzde 16.5, Kuzeydoğu
Anadolu bölgesi için yalnızca yüzde 2.6 idi; bir başka deyişle Ege bölgesindeki
65 yaş üzeri nüfus, Kuzeydoğu Anadolu bölgesindekinden 6.34 kat daha fazlaydı
(2012 verisi). İl düzeyinde değerlendirildiğinde, Güneydoğu Anadolu bölgesindeki
bazı illerin, Türkiye’de 65 yaş üzeri nüfusu en düşük iller olduğu görüldü: Hakkari
yüzde 2.8, Şırnak yüzde 3 ve Van yüzde 3.2 (2013 verisi).
Şekil 2. İllere Göre 65 Yaş ve Üzeri
Nüfus Yüzdesi: 2009.
Şekil 2’de de ABD’de bölgelere göre 65
yaş ve üzerinde olan nüfusun dağılımı görülmektedir. Belli bölgelerde 65 yaş ve
üzerinde olan nüfus yüzde 20’nin üzerine çıkarken, ABD’nin yoksul eyaletlerinde
yüzde 13’ün altında kalmaktadır. Türkiye’de olduğu gibi ABD’de de ülke içindeki
eşitsizlikler her konuda olduğu gibi 65 yaş ve üzeri nüfus oranı söz konusu
olduğunda da oldukça belirgindir.
Şekil 3. Bölgelere Göre 60 Yaş ve
Üzeri Nüfusun Payı
Ancak en kötü tablo Şekil 3
değerlendirildiğinde karşımıza çıkıyor. Şekil 3 değerlendirildiğinde, 1950
yılında dünya nüfusunun günümüze göre 60 yaş ve üzerinde olan nüfusun dağılımı
bakımından çok daha eşit olduğu görülmektedir. 1950 yılında Afrika’da 60 yaş ve
üzerinde olan nüfus oranı yüzde 5 iken, Avrupa’da bu oran 12 kadar veya bir başka
deyişle 2 katından biraz fazladır. 2010 yılına gelindiğinde Afrika’da 60 yaş ve
üzerinde olan nüfus oranı yerinde sayarken, Avrupa’da bu oran yüzde 20’nin
üzerine çıkmış, diğer bir deyişle fark 4 katı aşmıştır. Geleceğe ilişkin
projeksiyonlar, eğer bu gidişatı değiştirecek bir gelişme olmazsa bu eğilimin
süreceğini, kıtalar arasındaki eşitsizliklerin süreceğini göstermektedir.
Akif Akalın
Kaynaklar
Bloom, DE., Canning, D. ve Fink, G.
(2009). The Graying of Global Population
and Its Macroeconomic Consequences. PGDA Working Paper No. 47.
Jacobsen, LA ve ark. (2011). America’s
Aging Population. Population Bulletin 66, No. 1.
TÜİK (2013). İstatistiklerle
Yaşlılar, 2012. Haber Bülteni, Sayı: 13466. 20 Mart 2013.
TÜİK (2014). İstatistiklerle
Yaşlılar, 2013. Haber Bülteni, Sayı: 16057. 19 Mart 2014.
U.S. Census Bureau. (2009). An Aging
World: 2008. International Population Reports, P95/09-1. U.S. Government
Printing Office, Washington, DC.
US Census Bureau. (2013). Older
Americans Month: May 2013. US Census Bureau News.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder