Küba’dan yeni yıl armağanı

Yeni yılın ilk saatlerinde Küba Kamu Sağlığı Bakanlığı müjdeyi verdi: 2014 yılında Küba’da bebek ölüm hızı binde 4.2 olarak kayıtlara geçti. Geçtiğimiz yıl bebek ölümlerini azaltmakta elde ettiği başarının tesadüf olmadığını kanıtlayan Küba, başta komşusu ABD olmak üzere birçok gelişmiş kapitalist ülkeyi bir kez daha geride bırakmayı başardı.

Küba’nın bu yıl bebek ölüm hızında bir başarısı daha var: Cienfuegos eyaletinde 2014 yılında bebek ölüm hızı binde 3 olarak kaydedildi. Bu yalnızca Küba içinde değil, “dünyada” kaydedilen en düşük bebek ölüm hızıdır. Cienfuegos eyaleti sağlıkta birçok alanda Küba’ya öncülük ediyor. Eyalet ülke içinde kan ve organ bağışlarında da birinci. Aynı zamanda eyaletten 2.000 sağlık profesyoneli dünyanın 35 ülkesinde Küba’nın sağlık enternasyonalizmi çerçevesinde dünya emekçilerine hizmet sunuyor. Bunlar arasında son zamanlarda Batı Afrika’da Ebola salgınına karşı mücadeleye gidenler de var.

Bebek ölüm hızı (BÖH), bir toplumda yıl içinde doğan ve bir yaşını tamamlamadan ölen bebek sayısının, o yıl canlı doğan bebek sayısına oranının 1000 ile çarpımı sonucu elde edilir ve binde olarak ifade edilir. BÖH en önemli sağlık göstergelerinden biridir. BÖH’nın, toplumun genel sağlık durumunun saptanmasında bir ölçüt olarak kullanılmasının nedeni, bu hızın toplumdaki sosyoekonomik değişikliklere ve sağlık hizmetleri ile ilgili girişimlere karşı duyarlı olduğunun kabul edilmesindendir. Yani sadece sağlık durumu hakkında değil, aynı zamanda sosyoekonomik durum hakkında da fikir verir.

Küba Kamu Sağlığı Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı Departmanı Başkanı Roberto Alvarez, Granma gazetesine konuya ilişkin verdiği demecinde bu sonucun Küba’nın bölgesel stratejilerinin ve planlarının başarıya ulaştığının bir göstergesi olduğunu belirtiyor.

Bu başarı sağlık hizmetlerine toplum katılımının ve sektörler arası işbirliğinin bir ürünüdür. Bütün yurttaşlarına ücretsiz ve eşit sağlık hizmeti sağlayan Küba, dünya üzerinde yurttaşlarına “adil” hizmet sunmanın simgesi haline gelmiştir.

BÖH’nda elde edilen başarı, ana ve çocuk sağlığının birçok alanında gösterilen çabanın başarısının göstergesidir. Bunlar arasında en önemlileri, gebelik sürecinde annelere yüksek nitelikli bakım hizmetleri sunularak erken doğumların önlenmesi, 13 hastalığa karşı bağışıklama oranlarının çok yüksek düzeylere ulaşmasını sağlayan aşılama çalışmaları ve başta anneler olmak üzere toplumun sağlık eğitimi sayılabilir.

Erken doğumların önlenmesinde gebelerin yakından takibi çok önemlidir. Küba’da bu takipte birçok ülkeden farklı olarak bütün gebelere genetik danışmanlık hizmetleri de sunulmaktadır. Ülkede erken doğum riski bulunan bütün gebelere progesteron tedavisi uygulanarak erken doğumun olumsuz etkileri azaltılmaktadır.

Ekonomik göstergeler bakımından dünya ülkeleri arasında “yoksul ülkeler” kategorisinde yer alan Küba, sosyalizmin insana verdiği değerin bir göstergesi olarak, ana ve çocuk sağlığı hizmetlerinde dünyanın en zengin ülkelerinin dahi sağlayamadığı hizmetleri sunmaktadır. Bütün riskli doğumlarda “yeni doğan uzmanı” yardımı sunulması bunun en somut göstergesidir. Riskli doğumların gerçekleştiği merkezlerde doğum odasının yanında gerektiğinde müdahale etmek için “yenidoğan cerrahisi” hazır beklemektedir. Böylece örneğin doğumsal bir kalp sorunu görüldüğünde bebeğe anında müdahale edilebilmektedir. Bu hizmet pek çok gelişmiş kapitalist ülkede dahi “bütün topluma” sağlanmamaktadır.  

Akif Akalın