Dinsel kurumlar da toplumcu tıp diyor

CrossOver Healthcare Ministry ABD’de Richmond Büyükşehir bölgesinde sağlık sigortası olmayanlara nitelikli ve insani amaçlı sağlık bakımı sunan dini bir kuruluş. “Crossover” İngilizcede geçit veya köprü anlamında da kullanılan bir deyiş. Başlangıçta ihtiyaç duyanlara ücretsiz hukuksal yardım, kira, yakacak, giyim ve tıbbi bakım yardımı hizmetleri sunan örgüt, kısa zamanda toplum içinde asıl sorunun sağlık olduğunu fark ederek, sağlık hizmetlerinde özelleşmeye başlamış.

 

Gönüllüler tarafından 1983 yılında kurulan örgüt bugün aile hekimliği, birincil bakım, doğum, çocuk sağlığı, podiatri, ağız ve diş sağlığı, görme sağlığı, akıl sağlığı, HIV tanı ve tedavisi ve hayati önemdeki ilaçların sağlanması hizmetleri sunuyor. Hizmetlerini Richmond yoksullarının yaşadığı bölgelerde iki ücretsiz klinik aracılığıyla sunan örgüt, yılda 6.800’den fazla bireye hizmet veriyor. Bu makalede örgütün birincil bakım (toplumcu tıp) hizmetleri özetlenmiştir.

HALKTAN SAĞLIK TEŞVİKÇİ PROGRAMI

Örgüt 1994 yılında “Lay Health Promoter” (Halktan Sağlık Teşvikçi - HST) programını başlatarak, formel bir eğitim almamış gönüllülere eğitim vermeye başlamıştır. Programın amacı toplum gönüllülerini sağlık bilgileriyle donatmak ve gönüllülerin bu bilgileri toplumla paylaşmalarına yardımcı olmaktır. Sağlık bilgisi yokluğunun kronik hastalıklar, yaşamı tehdit eden komplikasyonlar ve gereksiz, erken ölümlere yol açtığını düşünen örgüt, bu program aracılığıyla insanların kendi yaşamları ve sağlıkları üzerindeki kontrollerini arttırmayı hedeflemiştir.

HST programı hastalıkların ve kronik hastalıklarla ilişkili komplikasyonların önlenmesi, hastalıkların erken belirtilerinin tanınması ve sigortasızlar ve yoksulların kamusal kaynaklara erişimine yardımcı olmaya odaklanmıştır. 10 haftalık, 40 saatlik kurs İngilizce ve İspanyolca dillerinde ücretsiz verilmektedir. Program Richmond Büyükşehir bölgesindeki kiliseler ve toplum merkezleri ile işbirliği içinde sunulmaktadır. 20 yıl içinde 1.517 sağlık teşvikçisi mezun olmuş, teşvikçiler kendi ailelerine, arkadaşlarına ve komşularına 127 bin ziyaret gerçekleştirmişlerdir.

KURS İÇERİĞİ

Kurs içeriği toplum içindeki tıbbi kaynaklar hakkında temel bilgilerden, el yıkama ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarından, hipertansiyon, meme kanseri ve diyabet tespiti gibi karmaşık konulara yayılan geniş bir yelpazede örgütlenmiştir. Dersler katılımı ve deneyimlerin paylaşımını teşvik edecek şekilde yapılandırılmıştır. Uygulamalı etkinlikler ve misafir eğitimciler vardır. Katılımcılara el kitapları ve broşürler, el ilanları, bir stetoskop, termometre ve tansiyon aleti verilmektedir.

Her hafta, her sağlık teşvikçi öğrencisi, komşularıyla sağlık sorunları üzerine konuşmaya ve kurslarda öğrendiği bilgileri paylaşmaya teşvik edilir. Bu etkinlik eğitimin ana unsurudur ve bire-bir yapılır. Program başladığından beri teşvikçiler 41 binin üzerinde bire-bir görüşme yapmışlardır. Bu etkinliklerde çok sayıda insanın tansiyon sorunu olduğu ortaya çıkmış ve tıbbi bakıma yönlendirilmiştir.

SAĞLIK TEŞVİKÇİ

Program sonunda her teşvikçiye törenle Halktan Sağlık Teşvikçi Başarı Sertifikası verilir. Programa katılan adayların çoğu için bu sertifika, formel eğitim yaşamlarındaki “ilk” başarıdır. Bu programı tamamlayan bazı adayların kendilerine güveni artmış ve daha sonra dışarıdan lise bitirme sınavlarına hazırlanmaya başlamışlardır. Hatta bazıları eğitimlerini sürdürerek hemşire yardımcısı veya hastabakıcı olmuştur.

Program katılımcılara temel sağlık bilgileri ve özgüven vermekte ve onların toplum ve sağlık bakımı arasında bir bağlantı olmasını sağlamaktadır. Programın belki de en büyük başarısı, bizzat sağlık teşvikçilerinde ölçülen olumlu sağlık değişimi ve teşvikçilerin etkisiyle çevrelerinde yarattığı olumlu sağlık değişimidir. 1994 yılından beri 56 kurs düzenlenmiştir (24’ü kiliselerde, 21’i cezaevlerinde ve 11’i toplum merkezlerinde).    

MODEL PROGRAM

Programın Richmond’daki başarısı kısa zamanda duyulmuş ve birçok ödül aldıktan sonra İngiliz Milletler Topluluğu’na bir “Model Program” olarak önerilmiştir. İlk olarak 1998 yılında Virginia Sağlık Bakımı Vakfı programı “Model Program” olarak ilan etmiş, 1999 yılında program Harrisonburg, Charlottesville ve Winchester’a yayılmıştır. Daha sonra James Madison Üniversitesi bir HST Programı açmıştır. 

Akif Akalın

http://haber.sol.org.tr/blog/sinifin-sagligi/akif-akalin/dinsel-kurumlar-da-toplumcu-tip-diyor-116182

Kaynaklar:

http://www.crossoverministry.org/

http://www.cj-network.org/cjwgm/Best_Practices_-%20_LHP%20_Update_2-06.doc    

https://www.cchf.org/mwg-internal/de5fs23hu73ds/progress?id=8RQoCyjsLd