SSCB'de sağlık hizmetinin örgütlenmesi

SSCB’DE ÖRGÜTLENEN İLK SOSYALİST SAĞLIK BİRİMİ

1917 yılının Ekim ayında Bolşevikler başta Moskova ve Petrograd olmak üzere sanayi merkezlerinin Sovyet’lerinde çoğunluğu oluşturmaya başlayınca, Rusya’da devrim çanları çalmaya başlamıştı. Petrograd İşçi ve Asker Vekilleri Sovyeti’nde bir Askeri Devrimci Komite kurularak ayaklanma hazırlıklarına başlandı.

Askeri Devrimci Komite, Dr. Mikhail Ivanovich Barsukov’u ayaklanma sürecinde Kızıl Muhafızlara sağlık hizmeti sunacak bir Sağlık Birimi oluşturmakla görevlendirdi. Barsukov Smolni’nin alt katında işçilere ilkyardım eğitimi verdi ve komünist sağlıkçı ve ilkyardım eğitimi alan işçilerden sağlık ekipleri oluşturdu.

6 Kasım'ı 7 Kasım'a bağlayan gece yarısından sonra ayaklanma başladığında Barsukov’un örgütlediği sağlık ekipleri Nevski caddesi üzerinde, Kışlık Saray karşısında ve istasyonlarda konuşlanarak Kızıl Muhafızlara destek verdi ve Sovyetler Birliği’nde örgütlenen ilk sağlık hizmeti olarak tarihe geçti.

Sağlık Birimi devrimden sonra da, ülkede devrime sempati duyan hekimleri ve sağlık emekçilerini bir araya getirmek ve sağlık hizmetlerini yeniden örgütlemekle görevlendirildi. Hızla bütün İşçi ve Asker Vekilleri Sovyet'lerinde birer Sağlık Birimi örgütlenmeye başlandı. 

MERKEZİ SAĞLIK İDARELERİ ve YEREL SOVYET SAĞLIK BİRİMLERİ

9 Kasım 1917'de Halk Komiserlikleri kuruldu ve Halk Komiserlikleri Konseyi başkanlığına Lenin getirildi. Halk Komiserliklerinden bünyelerinde birer Sağlık İdaresi örgütlemeleri istendi.

İçişleri, İletişim, Sosyal Yardım ve Eğitim Halk Komiserlikleri bünyesinde Sağlık İdareleri örgütlendi.  Sağlık İdareleri’nin görevleri arasında karşı-devrimci hekimlerin sabotajlarına karşı tedbirler alınması ve ülkedeki sağlıkla ilgili bütün kaynakları bir araya getirebilmek için gerekli koşulları hazırlamak bulunuyordu. Merkezi Sağlık İdareleri, yerel Sovyetler bünyesinde örgütlenecek Sağlık Birimleri’ne etkinliklerinde rehberlik edeceklerdi. 

14 Aralık 1917'de İçişleri Halk Komiserliği Sağlık İdaresi tarafından yayınlanan "Hastalıklar, ölümler ve sağlıksız yaşam koşullarına karşı mücadele üzerine" başlıklı Genelge, Sovyetler Birliği'nin sağlık alanında yayınladığı ilk politika dokümanıdır. 

Genelgede su temini, kanalizasyon işleri, konutların ve sanayi kuruluşlar ile ticari işletmelerin sıhhi yönden denetimi için sanitasyon birimlerinin örgütleneceği, hastalıklarla ve ölümlerle, özellikle bebek ölümleriyle ve bulaşıcı hastalıklarla mücadele için sanatoryumlar ve tedavi kurumlarının açılacağı ilan edildi.

SAĞLIK BAKANLIĞININ ÖNCÜLÜ: SAĞLIK İDARELERİ KONSEYİ

6 Şubat 1918’de Halk Komiserlikleri bünyesinde oluşturulan Sağlık İdareleri bir araya getirilerek, ülkedeki en yüksek sağlık organı olan Sağlık İdareleri Konseyi oluşturuldu ve başkanlığına Dr. Aleksandr Nikolaevich Vinokurov, başkan yardımcılıklarına Dr. Vera Mikhailovna Velichkina Bonch-Bruyevich ve Dr. Mikhail Ivanovich. Barsukov getirildi.

Halk Komiserleri Konseyi tarafından 21 sayılı, İşçi ve Köylü Gazetesi’nde yayınlanan 310 numaralı Sağlık İdareleri Konseyi Hakkında Kararname:

1. Bütün Halk Komiserliklerinin Sağlık İdareleri, Sağlık İdareleri Konseyi'ni oluşturacaklardır.

2. Sağlık İdareleri Konseyi, İşçi ve Köylü Hükumeti’nin en yüksek sağlık organıdır.

3. Sağlık İdareleri Konseyi’nin bir üyesi, tavsiye niteliğinde oy hakkı ile Halk Komiserleri Konseyi’nin tıbbi ve hıfzıssıhha konularıyla ilgili toplantılarına katılır.

Halk Komiserleri Konseyi Başkanı V. Ulyanov (Lenin)

Halk Komiserleri Petrovsky, Trutovsky .

Halk Komiserleri Konseyi Sekreteri Bonch-Bruevich.

Konsey’in 3 görevi vardı:

1. Yerel Sovyetler’de Sağlık Birimlerinin örgütlenmesine devam etmek

2. Askeri sağlık hizmetlerini yeniden örgütlemek 

3. Hıfzıssıhha çalışmalarını güçlendirmek ve salgınlarla mücadele.

Konsey 25 Nisan 1918'de Dr. M. G. Vyacheslav'ın raporu üzerine bulaşıcı hastalıklara karşı mücadele eğitimini örgütlemek üzere bir Eğitim Komisyonu kurulmasına karar verdi. İçişleri ve Eğitim Halk Komiserlikleri’nin Sağlık İdareleri ülke genelinde yaygın “sağlık eğitimi” etkinlikleri örgütlemeye başladı. Yine aynı ay içinde Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarla Mücadele Komisyonu örgütlendi. 

15 Mayıs 1918’de Sağlık İdareleri Konseyi, Sovyet Tıp Haberleri (Izvestia Sovetskoy Meditsiny) isimli ilk Sovyet tıp gazetesinin ilk sayısını yayınladı. Bu arada devam eden iç savaşa rağmen Rusya'nın birçok yerleşiminde örgütlenen Sovyetler bünyesinde Sağlık Birimleri örgütlenmişti.

YERYÜZÜNDEKİ İLK SAĞLIK BAKANLIĞI 

16 – 19 Haziran 1918 tarihlerinde Moskova’da Bütün Rusya Sağlık Birimleri Temsilcileri Kongresi toplandı. Kongre'nin en önemli gündemi ülkede "merkezi" bir sağlık otoritesi oluşturulması ve sağlıkla ilgili bütün etkinliklerin bu otorite tarafından yürütülmesi önerisiydi. 

Kongre’ye Dr. Z. P. Solovyov ve Dr. V. M. Bonch-Bruevich tarafından “Sağlık Halk Komiserliği’nin Görevleri ve Örgütlenmesi”, Dr. A. N. Sysin tarafından “Sovyet Cumhuriyetleri’nde Salgınlarla Mücadelenin Örgütlenmesi Üzerine”, Dr. I. V. Rusakov ve Dr. G. V. Lindov tarafından “Sağlık Sigortası Üzerine” başlıklı raporlar sunuldu. 

Dr. N. A. Semashko tarafından “Sahada Sovyet Tıbbının Örgütlenmesi ve Görevleri Üzerine” başlıklı raporda şunlar yer alıyordu: 

1. Sovyet tıbbının acil örgütsel görevi, sağlıkta çok-başlılığı ortadan kaldırmak ve ülkedeki bütün sağlık kurum ve kuruluşlarını tek çatı altında birleştirmektir.

2. Tıbbi hizmetler şu ilkelere dayanmalıdır: a) herkes erişebilmelidir b) ücretsiz olmalıdır.  

3. Tıbbi bakımın niteliği yükseltilmelidir (özgül ayaktan bakım klinikleri ve hastaneler).

4. Sosyal hastalıklarla (verem, cinsel yolla bulaşan hastalıklar) ve çocuk ölümleriyle mücadele edilmelidir.

5. Yoksulların barınma gereksinimleriyle yalnız Sovyet hıfzıssıhhası radikal ve etkili bir şekilde ilgilenebilir.

6. Acilen en geniş hıfzıssıhha ve eğitim etkinlikleri (konuşmalar, dersler, sergiler vb) geliştirilmelidir.

7. Sağlık bakımı etkinliklerine toplumun katılım biçimleri radikal olarak değişmelidir: köylerde ve şehirlerde sendikaların sağlık hizmetlerine katılmaları gereklidir. 

Semashko, Sovyetler Birliği'nde bütün sağlık hizmetlerinin herkes için erişilebilir ve ücretsiz olmasını önerdi. Bu öneri sağlık alanında bir "devrim" anlamına geliyordu. Tarihte ilk kez bir ülkede bütün yurttaşlar, hiçbir mali kaygıları olmadan gereksinim duyduklarında tıbbi bakıma erişebileceklerdi. Bu ilk kez Thomas More'un Ütopya'da dile getirdiği, insanlığın en eski hayallerinden biriydi. 

Kongre 18 Haziran 1918'de Sovyetler Birliği'nde bir Sağlık Halk Komiserliği kurulmasını önerisini tartışarak kabul etti (bu nedenle Sigerist - 1937 gibi bazı yayınlarda Bakanlığın kuruluş tarihi 18 Haziran olarak geçiyor).. 

26 Haziran 1918'de Sağlık İdareleri Konseyi, Halk Komiserleri Konseyi'ne Rusya'da bir Sağlık Halk Komiserliği kurulması yönünde bir kararname taslağı gönderdi. Halk Komiserleri Konseyi kararname taslağını 9 Temmuz 1918'de İzvestiya gazetesinde duyurdu. Ardından 11 Temmuz 1918'de "Sağlık Halk Komiserliği Kurulması Hakkında" kararname yayınlandı ve yeryüzündeki ilk Sağlık Bakanlığı kuruldu.

Dr. Nikolay Aleksandrovich Semashko Sovyetler Birliği'nin ilk Sağlık Halk Komiseri ve Dr. Zinoviy Petrovich Solovyov da yardımcısı olarak görevlendirildi ve Sovyetler Birliği'ni oluşturan bütün Cumhuriyetlerin de yerel Sağlık Halk Komiserlikleri örgütlemeleri kararlaştırıldı. Komiserliğin ilk Ulusal Kurul'unda şu isimler yer aldı: Dr. V. M. Bonch-Bruevich (Velichkina), Dr. A. P. Golubkov, Dt. P. G. Dauge, Dr. E. P. Pervukhin, Dr. N. A. Semashko ve Dr. Z. P. Solovyov.  

SOSYALİST SAĞLIK HİZMETİNİN TEMEL İLKELERİ

1. Devlet hizmeti – Sosyalist toplumda sağlık hizmeti sözcüğün tam anlamıyla ve her yönüyle bir devlet hizmetidir. Devlet tarafından örgütlenir, merkezi olarak yönetilir, devlet bütçesinden finanse edilir ve sunulacak hizmetler devlet tarafından planlanır. Yine sözcüğün tam anlamıyla sağlık hizmetinin herkese eşit ve ücretsiz sunulması temel bir ilkedir.

2. Önleyici yönelim — Sosyalist toplumda sağlık hizmetinin “önleyici” yönelimi, önleyici hizmetlere öncelik vermesi hem en önemli ilkelerinden biri, hem de “ayırt edici” özelliğidir. Tarihte bazı kapitalist toplumlarda sınıf mücadelesi, egemen sınıfları sağlık hizmetini sosyalist ülkelerde olduğu gibi bir devlet hizmeti olarak örgütlemeye zorlamıştır. Ancak sağlık hizmetinde önleyici yönelim kapitalizmin “özüne” aykırı olduğundan, kapitalist bir toplumda egemen sınıflar devrimle alaşağı edilmeden yaşama geçirilmesi olanaklı değildir.

Sosyalist sağlık hizmetinin önleyici yönelimi, Sovyetler Birliği’nde Sağlık Halk Komiserliği’inin yayınladığı ilk kararnamelerde kendisini açıkça gösterir. İlk kararnameler bulaşıcı hastalıklara ve salgınlara karşı alınacak tedbirlere, tifüsle mücadeleye (28 Ocak 1919), zorunlu aşı uygulamasına ve bakteriyoloji laboratuvarlarının gereksindikleri malzeme ve donanımın teminine (10 Nisan 1919), içme sularının hıfzıssıhhasına, konut hijyenine (18 Haziran 1919), Türkmenistan’da patlak veren salgına müdahaleye (5 Kasım 1919), Kızıl Ordu’ya ve sivillere sabun temin edilmesine (30 Aralık 1919),  Moskova tren istasyonlarında sağlık kontrollerine (13 Mayıs 1920) yöneliktir. 

Ayrıca sağlıkta önleyici yönelim Komünist Parti’nin “programında” yer almaktadır: Komünist Partisi’nin sağlık alanındaki etkinliklerin temeli, birincil olarak hastalıkların gelişmesini “önlemeyi” amaçlayan geniş tıbbi ve hıfzıssıhha tedbirlerdir.

Diğer yandan sosyalist toplumda “hıfzıssıhha” kavramı da kapitalist toplumlarda olduğundan çok farklıdır. Kapitalist ülkelerde hıfzıssıhha kavramı daha çok bulaşıcı hastalıklar ve salgınlarla mücadele tedbirleriyle sınırlıyken, sosyalizmde başta işçi sağlığı ve iş güvenliği, ana – çocuk sağlığı, ergen sağlığı, beden eğitimi ve sağlık eğitimi gibi çok geniş kapsamlıdır.

3. Toplum katılımı – Sosyalist sağlık hizmetinde toplum katılımı ilkesi de, önleyici yönelim gibi kapitalizmin özüne aykırı ve “sosyalizme” özgü bir ilkedir. Kapitalist toplumlarda oldukça sınırlı bir anlam ifade eden katılım, sosyalist toplumda herkesin sağlık hizmetlerinin planlanmasında örgütlenmesine, sunumundan denetimine ve değerlendirmesine kadar bütün aşamalarında örgütlü katılımıdır.

Bu çerçevede başta halk konseyleri, sendikalar ve demokratik kitle örgütleri olmak üzere bütün sivil toplum kuruluşları sağlık kuruluşlarıyla merkezi ve yerel düzeylerde yakın ilişki içindedir ve toplum seferberliği gerektiren bütün durumlarda aktif görevler alırlar.

4. Tıp bilimi ile sağlık hizmetinin birliği – Sosyalist sağlık hizmetinin bu ilkesi, devlet hizmeti olarak örgütlenmesi ilkesiyle yakından ilişkilidir. Sosyalist toplumda bu ilkenin yaşama geçirilmesi amacıyla sağlık emekçisi eğiten bütün eğitim kurumları Sağlık Bakanlığı’na bağlıdır. Bu eğitim kurumlarının müfredatları, sağlık emekçilerinin bu kurumlardan mezun olduktan sonra devlet hizmetinde alacakları görevler dikkate alınarak düzenlenmiştir.

Ağustos 1918’de Sağlık Halk Komiserliği’nde L. A, Tarasevich başkanlığında, tıbbın çeşitli dallarından temsilcilerinin yer aldığı Bilimsel Tıbbi Konsey kuruldu. Konseyin görevleri arasında tıp ve sağlığın korunması alanlarında bilimsel, uygulamalı ve eğitimsel etkinliklerin geliştirilmesi yer alıyordu. Bu çalışmalara yüzlerce bilim insanı katıldı.  

Sovyet yönetiminin ilk 10 yılında çok sayıda bilim ve araştırma enstitüsü kuruldu: Saratov Mikrobiyoloji ve Epidemiyoloji Enstitüsü (1918), Tiflis Bakteriyoloji Enstitüsü (1918), Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü (1919), Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Enstitüsü (1921), Ana – Bebek Sağlığı Enstitüsü (1922), Meslek Hastalıkları Enstitüsü (1923), Kan Nakli Enstitüsü (1926), Moskova Nöroloji Enstitüsü (1927) bunlardan bazılarıdır. 

Kapitalist ülkelerdeki enstitülerden farklı olarak, Sovyet enstitüleri yalnızca kuramsal etkinliklerle yetinmiyor, hizmet sunumuna da aktif olarak katılıyorlardı. Bu dönemde bulaşıcı hastalıklarla ve salgınlarla mücadelede enstitüler bizzat "sahada" yer alarak önemli rol oynadılar. Bu arada Mart 1919'da düzenlenen Bolşevik Parti'nin 8. Kongresi, içinde sağlık için ayrı bir yer ayrılmış yeni programını kabul etti. 

.   

DEVRİMİN SAĞLIKÇILARI

Dr. Mikhail Ivanovich Barsukov

23 Ocak 1890’da Moskova’da doğdu. Lise eğitimini St. Petersburg’da tamamladı. Lise yıllarından itibaren öğrenci/gençlik örgütünün üyesi olarak (1905 – 1908) devrimci harekete aktif olarak katıldı. Liseden sonra bir yıl Fen Fakültesi'ne devam etti. 1910 yılında Fen Fakültesi'ni bırakarak Moskova'da tıp eğitimine başladı. 1914 yılında Moskova Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirdiğinde savaş başlamıştı ve hemen askere alınarak cepheye gönderildi ve 1917 Şubat Burjuva Demokratik Devrimi’ne kadar cephede görev yaptı. 

Dvinsk'te görevli bulunduğu 728. Krapivnensky Piyade Alayı Devrimci Askeri Komitesi başkanlığına seçilince, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Dvina komitesiyle ilişki kurdu.  ​​Mart 1917’de Bolşevik Parti’ye üye oldu. Haziran ayına kadar bulunduğu askeri birlikte devrimci çalışmalar yürüten Barsukov, daha sonra Petrograd'a geçti.

6 Kasım 1917’de Petrograd İşçi ve Asker Vekilleri Sovyeti’nde bir Sağlık Birimi oluşturuldu ve başına Dr. Mikhail Ivanovich Barsukov getirildi. Barsukov Smolni'nin alt katında fabrikalardan ve işyerlerinden gelen işçilere sağlık ekiplerinde görev alabilmeleri için ilkyardım eğitimi verdi ve Nevsky caddesi üzerinde, Kışlık Saray karşısında ve tren istasyonlarında sağlık ekipleri örgütledi. 

Barsukov aynı zamanda Rusya Sağlık Çalışanları Birliği Federasyonu’nu örgütlemek ve İçişleri, Demiryolları, Eğitim ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda bir Tıp bölümü ve Proleter Kızıl Haç örgütünü kurmak için çalışıyordu. 6 Şubat 1918’de A. N. Vinokurov başkanlığında kurulan Sağlık İdareleri Konseyi’nde başkan yardımcılığına atandı.

İç savaşın alevlenmesi üzerine Volga üzerinde Doğu Cephesi kurulunca Barsukov 1918 Haziran’ında Cephe’nin Sağlık Bölümü başkanlığına tayin edildi. Ekim 1919’da karşı devrimci saldırılar Moskova’yı tehdit etmeye başladığında Barsukov Güney Cephesi Sağlık Bölümü başkanlığına getirildi.

Cephelerde yalnızca Beyazlarla değil, aynı zamanda salgın hastalıklarla da mücadele ediliyordu. Tifüsün yayılmasını önlemek ve hasta askerleri cephede tedavi etmek gerekiyordu. Barsukov yaralı ve hasta askerlerin cephede tedavisi için bir karantina sistemi geliştirdi ve böylece salgınların cephede yayılmasının önüne geçilebildi. Bu sistem daha sonra iç savaş boyunca bütün Kızıl Ordu’da kullanıldı.

Karşı devrimciler yenildikten sonra Barsukov Moskova’ya dönerek askerlik görevinden ayrıldı. 1921 yılından itibaren bütün enerjisini Sağlık Emekçileri Sendikası ve Bolşevik Parti Moskova Şehir Komitesi’ndeki görevlerine verdi.

1923’de Uzak-Doğu’da Sovyetler Birliği’ne yeni katılan Chita bölgesine gönderildi. Burada Uzak Doğu Devrimci Komitesi’nin Sağlık Bölümü başkanlığına getirildi. Baykal gölünden Kamçatka ve Sahalin’e uzanan çok geniş bir alanda Sovyet tıbbını inşa etme görevi verilmişti. Barsukov işe çeşitli departmanlar ve örgütlere bağlı sağlık birimlerini birleştirmekle başladı. Bölgede halk sağlığı tesisleri oluşturulmasına katkıda bulundu. Toplumcu tıbbın tohumlarını attı.

Barsukov 19 Eylül 1924’de Belarus Cumhuriyeti’nin Sağlık Bakanı olarak, bölgede Sovyet tıbbını örgütlemekle görevlendirildi. İlk iş olarak Minsk’de Sosyal Hijyen Enstitüsü’nü kurdu. 1930 yılına kadar Bakanlık görevinde kalarak, Belarus’ta sağlık örgütlenmesinin temelleri sağlamlaştırıldı.

Bakanlığı sürecindeki en büyük başarılarından biri, önleyici hekimlik yöntemi olarak dispensarizasyon (sağlık gözetimi) yönteminin yaşama geçirilmesine önayak olmasıdır. 1926 yılında toplanan Birinci Sanitasyon Hekimliği Kongresi'nde halk sağlığının temelini oluşturan önleyicilik yönteminin, tıbbi pratiğe girmesi gerektiğini belirtti.  

Bu dönemde 5 Yıllık Plan içinde “Sağlık Planlaması” sorunu öne çıkmıştı. Parti 1930’da Barsukov’u Moskova’ya çağırarak 5 Yıllık Planın (Gosplan) “sağlık” bölümünü örgütleme görevi verdi. Barsukov’un önünde bir “örnek” yoktu. Dünyada ilk kez bir ülkede sağlık gerçek anlamda “planlanıyordu”. Somut hedefler konuyor, bu hedeflere nasıl ulaşılabileceği belirleniyordu. Barsukov bu görevi sırasında yalnızca plan yapmakta kalmadı, “sağlık planlaması” biliminin temellerini de attı.

1932 Mayıs’ında halk sağlığı, işçilerin dinlenmesi ve beden eğitimi konularının planlamasının ele alındığı ülke çapında bir konferans düzenlendi. Konferansta halk sağlığı planlamacıları ile örgütleyiciler bir araya geldiler ve planlamanın nasıl yapılabileceğini tartıştılar. Konferansa büyük Sovyet eğitimciler P. P. Lazarev, A. F. Loffe ve A. A. Bogomolets’de katıldı. Planlamada disiplinler – arası bir yaklaşımın temelleri atıldı.

1941’de faşist sürüler Sovyetler Birliği’ne saldırınca Barsukov tam emeklilik hayalleri kuracağı bir yaşta yine asker üniforması giydirilerek cepheye gönderildi ve Kalinin ve Birinci Baltık cephelerinde hasta tahliye merkezlerinin başına geçti. Savaşın sonuna kadar bu görevde kaldı.

Barsukov İkinci Paylaşım Savaşı sona erdikten sonra (1945) Moskova’da yeni kurulan Halk Sağlığı ve Tıp Tarihi Enstitüsü’nde Halk Sağlığı bölümünün başına getirildi. Daha sonra bütün enerjisini bilimsel araştırmalara veren Barsukov, yüzden fazla bilimsel çalışmaya imza attı. Bunlar arasında en önemlileri şunlardır: İç Savaş ve Kızıl Ordu Sağlık Hizmetleri (1947), Büyük Ekim Sosyalist Devrimi ve Halk Sağlığı Örgütlenmesi (1951), SSCB’de Kızılhaç ve Kızılay Tarihi (1955), SSCB’de Halk Sağlığı Tarihi Üzerine Notlar (1957).

Çalışmalarında marksist–leninist yöntembilimi kullanan Barsukov’un orijinalliği, çalışmalarına parti ruhunu katmasıdır. Diğer yandan yazdıkları aslında “kendi yaptıklarıdır”. Barsukov bir yerde kendi biyografisini yazmıştır, çünkü Sovyet tıbbının örgütlenmesinin her adımında bizzat yer almıştır.

Rusya’da ve Rusya dışında birçok bilimsel kongreye katılan Barsukov, Leningrad’da 3 – 9 Şubat 1959 tarihinde Tıp Tarihi Konferansı’nın düzenlenmesinde de önemli görevler üstlenmiştir. Barsukov Konferans’ta tıp tarihi araştırmalarında yöntembilim üzerine zengin bir kuramsal bildiri sunmuştur. Bu Konferans’tan sonra Tıp Tarihçileri Cemiyeti’nin başkanlığına seçilmiştir. 1963 yılında emekli olana kadar Enstitü’deki görevine devam etmiştir.

Profesör Barsukov iyi bir örgütçü, öğretmen ve devrimci hekim olarak birçoklarına yaşamıyla örnek olmuştur. Bütün eylemleri, Leninci “kuram ve uygulama bütünlüğü” kavramının örnekleridir. Barsukov 4 Nisan 1974'te Moskova'da yaşama gözlerini yummuş, Alman mezarlığına defnedilmiştir.

Dr. Vera Mikhailovna Velichkina Bonch-Bruyevich

20 Eylül 1868’de Moskova’da bir papazın kızı olarak doğdu. 1885 yılında 17 yaşında Moskova Birinci Kız Lisesi’ni bitirdi ve bir süre pedagoji kurslarına devam etti. Daha sonra doğa (fen) bilimleriyle ilgilendi ve kendi çabasıyla okumalar yaptı. Bu dönemde Olkhovka caddesindeki evlerinde gençler toplanıyor, edebiyat üzerine konuşuyorlardı. Favori yazarları Çernişevski’ydi.

1891 – 92 kıtlık döneminde Ryazan eyaletinde Tolstoy ve kızlarının örgütlediği bir yardım kuruluşunda gönüllü olarak görev aldı. Burada Narodnik (Halkçı) ideologlar Lavrov and Mikhailovsky’nin düşünceleriyle tanıştı ve daha sonraki 10 yıl Narodnik gruplarla birlikte hareket etti.

1892 yılının ikinci yarısında İsviçre’ye giderek Bern ve Zürih Üniversitesi’nde tıp eğitime başladı. Burada sürgündeki Rus devrimcilerle tanıştı. 1894 yazında Moskova’ya tatil için geldiğinde erkek kardeşi Nikolay ve kızkardeşi Claudia ile birlikte “Halkın Kanunu” örgütüne katılınca polis takibine alındı ve 3 Ekim 1894’de İsviçre’ye dönmek üzere tren istasyonuna geldiğinde tutuklandı. 12 Aralık 1894’te iki yıl polis denetimi şartıyla serbest bırakıldı.

1895 sonbaharından, 1896 ilkbaharına kadar Voronezh eyaletinde yaşadı. Bu dönemde kardeşi Nikolay ile birlikte Moskova’da P. N. Kolokolnikov tarafından örgütlenen devrimci çevreye katıldı. Burada eşi Vladimir Bonch-Bruevich ile tanışarak evlendi.

Nisan 1896’da eşiyle birlikte İsviçre’ye gittiler ve burada Moskova İşçi Birliği temsilcileri oldular ve Emeğin Kurtuluşu grubunun etkinliklerine katıldılar. 1896 – 1898 arasında yarım kalan tıp eğitimini tamamlayarak doktor oldu. 1899 – 1900 yıllarında 13 ay Kanada’da bu ülkeye göç eden Dukhobor’larla yaşayarak hekimlik yaptı.

1901’de İsviçre’ye döndü. Burada 1898 yılında kurulan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’ne katıldı. Aynı yıl Cenevre’de Rus konsolosluğu önünde Çar’ın politikalarını protesto gösterisi örgütledi.  1901 sonbaharında Rusya’ya girmek isterken Verzhbolovo’da yakalandı ve 2 Ekim 1901’de St. Petersburg’da cezaevine kondu. Bu sırada hamileydi ve doğumu çok yaklaşınca Ocak 1902’de serbest bırakıldı. Kısa bir süre sonra doğan kızı yalnızca 1 gün yaşayabildi. Mayıs sonunda eşiyle buluşmak için Londra’ya geçti.

Ağustos 1903’de Londra’da Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi’nin İkinci Kongresi düzenlendi. Partinin Bolşevikler ve Menşevikler olarak bölündüğü kongrede Vera ve eşi Bolşevikler yanında yer aldılar. Kongreden sonra Cenevre’ye döndüler ve Bolşevik örgütlenmeye katıldılar.

1904 yılında Iskra’da “V. Perova” takma ismiyle yazılar yazmaya başladı. Bu sırada bir kız çocuğu daha dünyaya geldi (Elena Bonch-Bruevich). 1905’te Bolşeviklerin çıkarttığı Vperyod ve Proletarya gazetelerinin yayın kurulunda yer aldı ve K. Marx ve F. Engels’in eserlerini Rusça’ya tercüme etti.

1905 Devrimi sırasında St. Petersburg’a döndü ve kısa bir süre sonra Bolşevik parti vekili olarak katıldığı İşçi Vekilleri Konseyi’nin Aralık ayındaki son toplantısında tutuklandı. Birkaç ay sonra 6 Mart 1906’da serbest bırakılınca Vperyod yayın kurulunda çalışmaya başladı. 1907’de St. Petersburg’da eşiyle birlikte Marksist çizgide olan Yaşam ve Bilgi Yayınevi’ni kurdu ve Vyaburg’daki bir sigorta hastanesinde hekimlik yaptı.

Gericilik yıllarında Rusya’da kalarak Duma’nın sosyal demokrat kanadında görev aldı, Zvezda ve Pravda gazetelerinde yazdı ve yurtdışından gelen yoldaşlarının yerleşmesine ve iş bulmasına yardım etti. Birinci Paylaşım Savaşı başlayınca, Eylül 1914’te cepheye hekim olarak görevlendirildi ve 1,5 yıl kaldı. Daha sonra Ufa eyaletine giderek, gıda ve tıbbi yardım örgütlenmesinde görev aldı.  

1917 Şubat devriminde Petrograd Sovyeti’nde İzvestiya gazetesinin sektererliğini yapıyordu. Aynı zamanda Rabotnitsa dergisinin editörler kurulu üyesi ve Parti’nin de Rozhdestvensk rayon komitesi üyesiydi.

Ekim Devrimi sırasında Lenin Vera’dan, Smolni’de alt kattaki yemek odasını Kızıl Muhafızlar için revir olarak örgütlemesini istedi. Petrograd Askeri Devrimci Komite’nin Sağlık Birimi’nde çalışmaya başladı. Devrimden sonra Eğitim Halk Komiserliği’nde Okul Sağlığı ve Hijyen Bölümü’nde çalışmaya başladı. 6 Şubat 1918’de ülkedeki en yüksek sağlık organı olarak Sağlık İdareleri Konseyi’nde başkan yardımcılığına getirildi. Rusya’da bir Sağlık Halk Komiserliği kurulması için çalıştı ve Komiserlik kurulduktan sonra yönetim kademesinde görev aldı.

30 Ağustos 1918’de Lenin’e yapılan suikastten sonra yarasına müdahale eden ilk hekimler arasındadır. 30 Eylül 1918’de “İspanyol” gribine yakalanarak Moskova’da yaşamını yitirdi. 2 Ekim 1918’de Vagankovsky mezarlığında toprağa verildi.

Dr. Aleksandr Nikolaevich Vinokurov

8 Eylül 1869’da Ukrayna’nın Ekaterinoslav (şimdi Dnepropetrovsk) kentinde doğdu. 1890’da Moskova’da tıp eğitimi alırken devrimci mücadeleye katıldı ve 1893’te SBKP’ne üye oldu, 1894’te Moskova Üniversitesi Tıp Okulu’nu bitirdi. 1895’te komünist partinin Ekaterinoslav örgütünü kurdu. Birçok kez tutuklandı ve sürgün edildi. 1908’de St. Petersburg parti örgütünde görev aldı. 1913 – 1917 arasında Voprosy strakhovaniia (Sigorta Sorunları) dergisinin editörlüğünü yaptı.

1917’de Petrograd Devlet Duması’nda komünist partiden vekil olarak görevliydi ve devrimden sonra ilk Bolşevik Petrograd Devlet Duması’nın başkanlığına getirildi. Daha sonra Sağlık İdareleri Konseyi’nin başkanı ve Çalışma Halk Komiserliği Konseyi üyesi oldu. 1918 – 1921 yılları arasında Sosyal Güvenlik Halk Komiseri olarak görev aldı. 

1921 – 1924 yılları arasında Açlıkla Mücadele Komisyonu’nda çalıştı. 1924’ten 1938’e kadar SSCB Yüksek Mahkemesi başkanı ve Bütün Rusya Merkez Yürütme Komitesi üyeliği görevlerini üstlendi. 1938’den sonra Sağlık Halk Komiserliği’nde görev aldı. 9 Eylül 1944’te Moskova’da yaşamını yitirdi.

Dr. Ivan Vasilievich Rusakov

7 Ekim 1877’de “serf” kökenli bir köylü ailenin çocuğu olarak Podolsky Uyezd’in Prudki köyünde doğdu. Ailesi Tver eyaletine taşındı ve liseyi 1895’te burada bitirdi. Moskova Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne girdi ve burada sosyal demokrat öğrencilere katıldı. 1899’da tutuklandı ve okuldan atıldı. 1900’de okula tekrar kabul edilmeyi başardı ve 1901’de mezun oldu.

Moskova’da önce Olginskaya, sonra Rostokinskaya hastanelerinde çalıştı. 1905’de Moskova’da silahlı ayaklanmaya katıldı ve tutuklanarak 3 yıl için Tobolsk eyaletinde Yalutorovsk’a sürgün edildi. Sürgünde tıbbi bilimsel araştırmalar yapan Rusakov, ayrıca sürgünler yardımlaşma bürosuna başkanlık etti, marangozluk ve tarım araçları onarım kooperatifleri ve edebiyat geceleri örgütledi.

Sürgünden sonra Moskova’ya dönen Rusakov, Moskova Şehir Hastanesi Çocuk Kliniği ve Meshchansky Şehir Hastanesi’nde çalıştı ve pediatri ihtisası yaptı. Bu sırada Rus Hekimler Cemiyeti’nde Bolşevik fraksiyonun liderliğini yaptı. 1917 Şubat burjuva demokratik devrimi sonrasında RSDİP’nin Sokolniki ilçe komitesi üyesi ve Sokolniki Sovyeti Yürütme Komitesi üyesi oldu.

1917 Ekim devrimi sonrasında kurulan İçişleri Halk Komiserliği’nin Sağlık Birimi’nde görev aldı. Bu dönemde Sokolniki Sovyeti başkanı, Bolşevik Parti Moskova İl Komitesi üyesi, Moskova Sovyeti Başkanlık Divanı üyesi, Sağlık İdareleri Konseyi üyesi ve Sovyet Tıp Haberleri (Izvestia Sovetskoy Meditsin) dergisinin editörlüğünü yaptı. Sokolniki’deki ilk anaokulunu ve ilk Orman Okulu olan Sokolniki Park’ı örgütledi.

1919 – 1920 döneminde Güney ve Güneybatı Cepheleri Hıfzıssıhha Bölümü’nü yönetti. Cephe dönüşü Moskova Halk Eğitimi Departmanı’nın başına getirildi. Mart 1921’de Kronstadt ayaklanmasının bastırılmasında gönüllü oldu ve deniz hastanesinde görev aldı. Burada 18 Mart 1921’de bir asi tarafından kaçırılarak öldürüldü.

Kızıl Meydan’da Kremlin Duvarı yanına gömüldü ve Kızıl Bayrak nişanıyla onurlandırıldı.

Dt. Pavel ( Paul ) Georgievich Dauge

Bir öğretmen ailenin çocuğu olarak 22 Ağustos 1869’da Kurlandiya eyaletine bağlı Friedrichstadt kentinin Sauka köyünde dünyaya geldi. 1885’te Riga Şehir Koleji’ni bitirdi. 1887’ye kadar bir öğretmen okuluna devam etti. Daha sonra Berlin Diş Hekimliği Enstitüsü’ne devam etti. 1893’te Letonya’da sosyal demokrat çevrelere katıldı. 1895’te St. Petersburg Diş Hekimliği okuluna transfer oldu ve 1897’de bitirdi.

1903’te RSDİP’ne katıldı ve bölünmede Bolşeviklele birlikte oldu. 1905 – 1907 arasında RSDİP Merkez Komitesi Eğitim Grubu üyesi oldu ve Bolşevik gazetesinde çalıştı. 1912 yılında tutuklanarak, yasak yayınlar yayınlamaktan hüküm giydi.

Ekim Devrimi sırasında Kurlandiya Sovyeti Geçici Yürütme Komitesi başkanı seçildi. 1918 – 1928 arasında Sağlık Halk Komiserliği’nin Diş Hekimliği Bölümü’nü yönetti ve Ulusal Sağlık Kurulu üyeliği yaptı.  

1922’de Moskova Diş Hekimliği Enstitüsü’nü kurdu ve 1923’te Odontoloji ve Diş Hekimliği dergisini çıkarttı. 1931 yılında okullara zorunlu ağız ve diş sağlığı kontrolları getirdi. 1928 – 1938 yılları arasında Ulusal Diş Hekimliği Enstitüsünde dersler verdi. 1929’da Washington’da (ABD) Uluslararası Diş Hekimliği Akademisi üyeliğine ve 1931’de Viyana Diş Hekimliği Cemiyeti onur üyeliğine seçildi. Sovyetler Birliği Bilimler Akademisi Felsefe ve Tarih Enstitüsü’nde çalıştı.

İkinci Paylaşım Savaşı’ndan sonra 1945’te Letonya’ya döndü. Letonya Komünist Partisi Tarih Enstitüsü’nde çalıştıF. Engels’in eserlerini Leton diline çevirdi. 2 Eylül 1946’da Riga’da öldü ve Rainis mezarlığına gömüldü.

Dr. Nikolai Alexandrovich Semashko

20 Eylül 1874’te Oryol eyaleti, Yelets ilçesine bağlı Livenskoye köyünde doğdu. Annesi Rus Marksist G. V. Plekhanov’un kızkardeşiydi. Lise yıllarında devrimci etkinliklere ilgi duydu ve okuldan arkadaşları ile kurdukları edebiyat kulübünde okumalar örgütledi. Chernyshevsky’nin Nasıl Yapmalı?, Mikhailovsky’nin İlerleme nedir ve Skabichevsky’nin Modern Edebiyat tarihi gibi kitaplar okunuyordu.

1891’de Yelets Erkek Lisesi’ni bitirdikten sonra Moskova Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne girdi. Üniversitede devrimci etkinliklere katılan Semashko, dönemin en öenemli bilim insanlarından fizyolog I. M. Sechenov ve hijyenist F. F. Erisman’ın öğrencisi oldu.

Aralık 1895’te tutuklandı ve 3 ay Prechistensky cezaevinde kaldı. Serbest bırakıldığında okuldan atıldı ve 3 yıl polis denetiminde bulunacağı Yelets’e gönderildi. Burada demiryolu işçileri arasında örgütlenme çalışmaları yürüttü. 1898’de Moskova ve Kiev üniversiteleri tarafından red edildikten sonra Kazan Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından dördüncü sınıfa kabul edildi.

Ocak 1901’de öğrenci gösterilerine katıldı ve tutuklanarak bir ay cezaevinde yattı. Bir yıl Rusya’nın üniversitesi bulunan bir şehrinde yaşaması yasaklandı. Bu arada okulu bitirmesine rağmen hekimlik yapabilmesi için gereken devlet lisans sınavına girmesine izin verlmedi.

Hocalarından Professor M.Ya. Kapustin’in tavsiye mektubuyla Samara Eyalet Hıfzıssıhha Bürosu’nda “epidemiyolog” olarak iş bulabildi. Bir ay kadar bakteriyoloji eğitimi aldıktan sonra Orlovo-Gai ve Novaya Aleksandrovka köylerine veba ihbarlarını değerlendirmesi için gönderildi. Semaşko hastalığın veba değil şarbon olduğunu tespit ederek, alınan tedbirleri bu yönde değiştirdi ve köyler yakılmaktan kurtarıldı.

Başarısını kanıtlamış olmasına rağmen üç ay sonra işten çıkartıldı ve Samara eyaletinde yaşaması yasaklandı. Bu arada devlet lisans sınavını vererek hekimlik yapma hakkı aldı. Orenburg’da, Saratov’un Buzuluk şehrinde çalıştı. Daha sonra Oryol eyaletlerinin Mtsensk hastanesine bağlı bir kırsal sağlık istasyonunda iş buldu.

1904’de Nizhny Novgorod’da Zemstvo sanitasyon hekimi olarak iş buldu. 1905’te Nizhny Novgorod ve Sormovo’da işçi ayaklanmalarına önderlik edince yeniden tutuklandı ve 9 ay Nizhny Novgorod cezaevinde kaldı. Burada tüberküloz oldu.

Kefaletle serbest bırakılınca 1906’da yurt dışına çıktı, Lenin’in ve birçok yoldaşının göçtüğü İsviçre’ye geldi. Burada Bolşevik Parti Merkez Komitesi Dış Büro seketerliği görevini üstlendi. Dayısı Plekhanov da İsviçre’de yaşıyordu ve dayısıyla ilk kez burada tanıştı.

Tiflis banka soygunu tutuklanma Parise geçiş

1907 yılında Uluslararası Stuttgart Kongresi’ne katıldı. 1911 sonunda Prag Konferansı’na katıldı. Avrupa’da Bolşevik merkezin Balkanlar’a geçmesiyle 1913 yılında önce Sırbistan, sonra Bulgaristan’da hekimlik yaparak yaşadı. Birinci Paylaşım Savaşı çıkınca tutuklandı. 1917 Şubat’ına kadar tutuklu kaldı.

1917 Şubat devriminden sonra Rusya’ya dönmek istedi fakat Kerenski hükumeti ülkeye girişine izin vermedi. Stockholm’de tutuklandı. Rusya’ya ancak Eylül’de girebildi. Rusya’ya döndükten sonra Eylül 1917’de Bolşevik partiden Moskova’da Pyatnitskaya Sovyeti başkanlığına seçildi. Dr. M. F. Vladimirsky, Dr. V. A. Obukh,  Dr. Z. P. Soloviev ve Dr. I. V. Rusakov ile birlikte Ekim Devrimi için hazırlıklara katıldı.

Mart 1918’de Halk Komiserlikleri bünyesinde oluşturulan Sağlık İdareleri bir araya getirilerek kurulan Sağlık İdareleri Konseyi’nde görev aldı.

Mayıs 1918’de Moskova İl Sovyeti’nin, şehirde sağlık hizmetlerini örgütlemek amacıyla kurulan Sağlık Birimi başkanı olarak atandı. Moskova’daki kamu hastanelerinin yatak kapasitesini arttırdı, ayaktan muayene klinikleri açtı ve bir ambulans hizmeti örgütledi. İlaç temini iyileştirildi. Bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önleyici tedbirler aldı.

11 Temmuz 1918 kararnamesiyle kurulan Sağlık Halk Komiserliği’nin ilk Komiseri oldu. Yalnız tedavi hizmeti sunmakla yetinmeyen ve aynı zamanda önleyici hizmetler de sunan Verem, Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar ve İşçi Sağlığı – Meslek Hastalıkları Dispanserleri örgütledi. Tehlikeli sanayilerde işçilerin sağlık gözetimine ve periyodik muayenelerine başlandı. Sanatoryumlar ve dinlenme tesisleri açıldı.

Komiserliğin kurulmasını izleyen ilk günlerde A. N. Sysin’in hazırladığı plan doğrultusunda merkezi bir Hıfzıssıhha – Epidemiyoloji Bölümü oluşturuldu. 18 Ağustos 1918’de Salgın Hastalıkların Kontrolü Merkez Komisyonu oluşturuldu. Daha sonra yerellerde merkeze bağlı Hıfzıssıhha – Epidemiyoloji Birimleri kuruldu. Ekim 1918’de Komiserlik, ülkedeki yerel Hıfzıssıhha – Epidemiyoloji Birimleri temsilcilerinin katıldığı bir toplantı düzenledi. Toplantıda tifüse karşı mücadele stratejisi belirlendi.

5 Ekim 1918’de Halk Komiserleri Konseyi toplantısında Semashko bir pandemi halini alan İspanyol Gribi hakkında rapor sundu. Konsey kolera bütçesinin diğer salgınlar ve su temini ile kanalizasyon ıslahı tedbirlerine harcanmasını kabul etti.

19 Ekim 1918’de Salgın Hastalıkların Kontrolü Merkez Komisyonu’nun hazırladığı bir rapor doğrultusunda bir salgınlarla mücadele planı çıkartıldı. Plan vakalara hastane yatakları ayrılması, banyoların, çamaşırhanelerin, dezenfeksiyon merkezlerinin tasarımı ve donanımını, hastalıkların bildiriminin örgütlenmesini ve sağlık eğitimini içeriyordu.

Report of The All-Russia Central Executive Committee And The Council Of Peoples Commissars

Lenin 5 – 9 Aralık 1919’da düzenlenen 7. Bütün Rusya Sovyetler Kongresine sunduğu Bütün Rusya Merkez Yürütme Komitesi ve Halk Komiserleri Konseyi Raporu’nda “Ya bit sosyalizmi yenecek, ya da sosyalizm biti yenecek” diyordu. 28 Ocak 1919’da Halk Komiserleri Konseyi, Semashko’nun raporuna dayanarak “Tifüs tedbirleri hakkında” kararnameyi kabul etti.

Sağlık Halk Komiserliği kolerayla mücadele amacıyla bir dizi bölgede Kolera Kontrol Komisyonları örgütledi. Köylerde, şehirlerde, tren istasyonlarında vb salgına karşı tedbirler alındı. İlave hastaneler açıldı, bütün sağlık kuruluşlarına donanım, gıda ve ilaç sağlandı. Limanlarda katı karantina kuralları uygulandı. Bu tedbirler sayesinde iç savaşa rağmen 1922’de vaka sayısında büyük azalma sağlandı ve 1923 yılında hastalık elimine edildi.

Semashko 1921 yılında düzenlenen 9. Bütün Rusya Sovyetler Kongresi’ne sunduğu raporda, ülkede aşı kıtlığı olmadığını ve yıl içinde bütün Kızıl Ordu’nun kolera ve tifoya karşı aşılanacağını açıkladı.

Semasko Bakanlık bünyesinde bir Sağlık Eğitimi Bölümü kurdu ve tifüsle mücadele halka yönelik bir dizi eğitim broşürü ve poster hazırlattı. Çeşitli sağlık sorunlarının ele alındığı “haftalar” örgütlendi. Bu “hafta” etkinliği çerçevesinde tiyatro gösterileri dahil çok farklı eğitim yöntemleriyle halka ulaşılmaya ve sağlık kuralları konusunda toplum bilinçlendirilmeye çalışıldı.

İç savaş bittikten sonra Sağlık Halk Komiserliği bütün dikkatini önleyici ve tedavi edici hizmetlerin bir arada sunulduğu “yeni” sağlık kurumlarının örgütlenmesine verdi. Bu kurumlar yalnızca hastaları tedavi etmiyor, aynı zamanda çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesine yönelik geniş önleyici tedbirler alıyorlardı.

Tüberküloz ve Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar ile mücadele edecek dispanserler yanında iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla mücadele için İşçi Sağlığı dispanserleri de örgütlendi.

  

İşçi Sağlığı Dispanserleri, önce tehlikeli işlerde çalışan işçilere yönelik sağlık gözetimi uygulaması başlattılar. Hastalıkların erken teşhis edilebilmesi için işçiler periyodik olarak mesleki riskleri yönünden muayene edilmeye başlandı.

1922’de Birinci Moskova Devlet Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde ülkenin ilk Sosyal Hijyen Kürsüsü’nü kurdu ve 27 yıl başkanlığını yaptı.

Semaşko Sağlık Halk Komiserliği’nin 1925 yılı raporunda 1913 yılında binde 27,9 olan kaba ölüm hızının, binde 22,7’ye geriletildiğini, binde 27,6 olan bebek ölüm hızının da binde 13,7’ye geriletildiğini açıkladı.

3 – 9 Mayıs 1927’de Moskova’da 6. Bütün Rusya Sağlık Birimleri Kongresi’nde Ekim Devrimi sonrası geçen 10 yılda sağlık alanında kaydedilen ilerlemeler değerlendirildi:

Engeksiyon hastalıkları görülme sıklığı ve bunlara bağlı ölümlerde yüzde 20 azalma

1913 yılına göre hastane yatak sayısında yüzde 40, ayaktan bakım tesisi sayısında yüzde 136 artış

1913 yılında ülkeden yalnız 9 doğum öncesi bakım kliniği varken, 1927’de bu rakam 2.151 oldu

Semashko Büyük Tıp Ansiklopedi’sini örgütledi ve 1927 – 1936 yılları arasında baş editörlüğünü yürüttü. Bu sürede Ansiklopedi 80 bin kadar terime yer veren 35 cilt yayınladı.

1930’da Komiserlik görevinden ayırlan Semashko, Bütün Rusya Merkez Yürütme Komitesi Başkanlık Divanı üyesi oldu ve Çocuk Komisyonu’nun başına getirildi.  

1944’te Tıp Bilimleri Akademisi’nin kuruluşuna katıldı, ilk akademisyenlerinden ve Başkanlık Divanı üyelerinden biri oldu.

1945 – 1949 arasında Pedagojik Bilimler Akademisi’nin Sosyal Hijyen Enstitüsü yöneticiliğini üstlendi.  Burada İkinci Paylaşım Savaşı sonrasında savaşın saniter sonuçları üzerine bir çalışma başlattı.

Tıp Bilimleri Akademisi’ne bağlık Sağlık Hizmetinin Örgütlenmesi ve Tıp Tarihi Enstitüsü’nün kurulmasına önayak oldu ve 1947 – 1949 yılları arasında yöneticiliğini yaptı. 

Beden Eğitimi Yüksek Konseyi’nin ilk başkanı oldu ve 1940 – 1949 arasında Sovyetler Birliği Hijyen Cemiyeti’nin Yönetim Kurulu başkanlığını yürüttü.

18 Mayıs 1949’da Moskova’da yaşama veda etti. 

Dr. Zinovy ​​Petrovich Soloviev

10 Kasım 1876’da Grodno’da orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Kısa bir süre sonra ailesi önce Ufa’ya, sonra 1881’de Simbirsk’e (şimdi Ulyanovsk) taşındı. Çok erken yaşlarda Marksist literatürle tanıştı. Henüz lise son sınıf öğrencisiyken, okulda devrimci bildiriler dağıtıyordu.

1897’de Kazan Üniversitesi Tıp Okulu’na girdi. 1898’de RSDİP’ne katıldı. Bölgedeki fabrikalarda işçiler arasında örgütlenme çalışmalarına katıldı. 1899’da tutuklandı ve Vyatka’ya sürgün edildi.

Tutuklama ve sürgünlere rağmen 1904 yılında tıp fakültesini bitirmeyi başararak, Rus – Japon savaşında Mançurya’da Kızıl Haç örgütünde gönüllü olarak çalışmaya başladı. Daha sonra Simbirsk Zemstvo teşkilatında görev aldı ve Simbirsk Eyaleti Zemtsvo Konseyi Hıfzıssıhha Bürosu yöneticisi oldu. Burada esas olarak bulaşıcı hastalıklarla mücadele etti ve iki haftada bir çıkan Simbirsk Hıfzıssıhha Dergisi’ni yayınladı.

Bu dönemde sağlığın ve hastalıkların belirleyicileri konusunda düşünceleri netleşmeye başlamıştı. Sağlığın (hastalıkların) üç belirleyicisi olduğunu düşünüyordu: bedenin durumu, çevre ve hastalık etkeni.

Lenin’in erkek kardeşi D. I. Ulyanov da Hıfzıssıhha bürosunda çalışıyordu. Kıza zamanda birliktelikleri polisin dikkatini çekti ve Simbirsk’ten ayrılarak Saratov’a geçmek zorunda kaldı.  Burada da Hıfzıssıhha Bürosu’nda fakat bu kez yönetici yardımcısı olarak çalıştı. Mayıs 1909’da yine tutuklandı Ust-Sysolsk’a sürgün edildi.

Cezasının bitmesine yakın Veliky Ustyug’a transfer edildi. 1912’de cezası bitince polis denetimi şartıyla Kazan’a gönderildi fakat bu sırada tüberküloza yakalandığı için Moskova’ya taşınarak Rusya Tüberkülozla Mücadele Birliği’nin sekreterliğini üstlendi.

1916’da Bütün Rusya Zemsky Birliği’nin Sağlık Birimi sekreterliğine getirildi. Aynı zamanda “Kamu Hekimi” dergisinin editörlüğünü yapıyordu. Solovyov Birinci Paylaşım Savaşı’nda bulaşıcı hastalıkların, mermiden çok daha fazla can aldığını deneyimledi.

Soloviev Ekim Devrimi’ne Moskova Khamovnichesky bölgesi Askeri Devrimci Komite üyesi olarak doğrudan katıldı. Devrimden sonra İçişleri Halk Komiserliği Ulusal Kurul üyesi ve Komiserliğin Sağlık İdaresi yöneticisi olarak görev yaptı.

1918 Temmuz’unda Sağlık Halk Komiserliği örgütlendiğinde, Komiser yardımcılığı görevine getirildi. 1919’da Rusya Kızıl Haç Cemiyeti Yürütme Kurulu başkanlığına seçildi. 21 Ocak 1921’de Kızıl Ordu’nun Sağlık İdaresi başkanlığını üstlendi ve bütün bu görevlerini 1928’e kadar yürüttü.

1923’te İkinci Moskova Devlet Üniversitesi Tıp Fakültesi Sosyal Hijyen kürsüsü başkanlığına getirildi. 1925 yılında Kırım’da, Karadeniz kıyısında Sovyetler Birliği Genç Piyoner Kampı (ARTEK) ve Çocuk Sanatoryumu kurulmasına önayak oldu.

21 Kasım 1925’te hijyen düşüncesini geliştirmek amacıyla Askeri Tıp Akademisi’ne bağlı Önleyici Bilimler Enstitüsü’nü kurdu. Enstitü Sovyetler Birliği’nin ilk Önleyici Hizmetler uzmanlarını yetiştirdi. Sovyerler Birliği’nin tıp eğitiminin yeniden örgütlenmesinde büyük rol oynadı.

Sovyet tıbbı ile kapitalist ülkelerde icra edilen tıp arasındaki en temel farkın “önleyiciliğe yaklaşımlarında” olduğunu, kapitalist toplumlarda tıbbın kapitalizmin temellerine dokunmadan önleyici tedbirlere başvuramaması nedeniyle kendisini önleyicilikte “bireye” yönelik tedbirlerle sınırlamak zorunda kaldığını belirtiyordu.

Oysa önleyicilik üzerine inşa edilmiş olan Sovyet tıbbı, hastalıkları önlemek amacıyla gerektiğinde bireylerin çalışma ve yaşam koşullarında köklü değişiklikler yapabilecek “toplum” düzeyinde önleyici tedbirler önerebiliyordu.

6 Kasım 1928’de Moskova’da kansere yakalanarak yaşamını yitirdi ve Novodevichy mezarlığında toprağa verildi.

Dr. Aleksei Nikolaevich Sysin

17 Ekim 1879’da Nizhny Novgorod’da harita mühendisi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Nizhny Novgorod Erkek Lisesi’nden 1897 yılında mezun oldu.

A.N. Sysin’ın üniversite öğrenciliği çok çalkantılı geçti. Öğrenci eylemleri içinde yer alması nedeniyle birçok kez tutuklandı, hapse atıldı, iki kez sürgün edildi ve okuldan uzaklaştırıldı.  Sonunda Moskova Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1908’de 29 yaşında mezun olabildi.

1908 -  1910 arasında şık yer değiştirdi. Önce bir süre Kazan eyaletinde çalıştı, daha sonra Vologda eyaletinde ve sonra Yekaterinoslav’da Zemtsvo hekimi olarak çalıştı. 1909 – 1910 arasında Rutchenkovsky madenlerinde patlak veren kolera salgınına müdahale etti. Burada işçi sağlığı ve iş güvenliği konularına ilgi duyarak, işçilerin olumsuz çalışma ve yaşam koşullarını yansıtan makaleler yazdı.

1910’da Nizhny Novgorod’da Zemtsvo Hıfzıssıhha hekimi olarak kalıcı poziyon elde etti ve 1911’de Eyalet Hıfzıssıhha Bürosu’nun başına getirildi.  Halk sağlığı ve işçi sağlığı alanlarında çalışmaya ve makaleler yazmaya devam etti. 1913 yılında Moskova İl Hıfzıssıhha Kurumu’na atandı.

1915 – 1918 yılları arasında Bütün Rusya Kentler Birliği’nin Halk Sağlığı Bürosu başkanlığını yürüttü. 1918’de Sağlık Halk Komiserliği’nin Halk Sağlığı ve Epidemiyoloji Bölümü’nün başkanı oldu ve 1932 yılına kadar bu görevini sürdürdü.  

Sysin Komiserliğin Halk Sağlığı ve Epidemiyoloji Bölümü’nü beş büro halinde örgütledi:  1) Epidemiyoloji bürosu 2) Barınma ve beslenme hijyeni bürosu 3) Sanitasyon bürosu 4) Tüberküloz bürosu ve 5) Cinsel yolla bulaşan hastalıklar bürosu.

Sermayenin işçinin sağlığı ve güvenliğinden çok üretimi gözeten geleneksel işçi sağlığı ve iş güvenliği yaklaşımına alternatif olarak işçi sınıfının işçi sağlığı ve iş güvenliği yaklaşımının şekillenmesinde Sysin en büyük rolü oynamıştır.

Ekim 1918’de düzenlenen Birinci Bütün Rusya Bakteriyologlar, Epidemiyologlar ve Hıfzıssıhha Hekimleri Kongresi’nde fabrikalarda sağlık gözetimi konusu tartışılırken, Sergei Ilyich Kaplun “Fabrikalarda ve İşyerlerinde Hıfzıssıhha Muayenesi Üzerine” başlıklı raporunda işçilerin sağlık gözetiminin Çalışma Halk Komiserliği tarafından yapılmasını önerir.

A. N. Sysin burada kendi deneyimlerini de aktararak çok bilgilendirici bir konuşma yapar ve delegeleri işçi sağlığının kapitalist ülkelerde olduğu gibi ülkenin sağlık sisteminin dışında tutulmaması gerektiği konusunda ikna eder. Böylece Sovyetler Birliği’nde sosyalizme özgü bir işçi sağlığı ve iş güvenliği anlayışının temeli atılır.

1920 yılında Sysisn Devlet Halk Sağlığı Enstitüsü kurulmasına büyük katkılar yaptı. Enstitü 8 araştırma enstitüsünden oluşuyordu: Aşı ve Serum Kontrol Enstitüsü (L. A. Tarasevich), Hijyen ve Sanitasyon Enstitüsü (P. N. Diatroptov), Protozoal Hastalıklar Enstitüsü (E. I. Martsinovsky), Mikrobiyoloji Enstitüsü (V. A. Barykin), Beslenme Enstitüsü (N. M. Shaternikov), Biyokimya Enstitüsü (A. N. Bach), Tüberküloz Enstitüsü (V. A. Vorobiev) ve Deneysel Biyoloji Enstitüsü (N. K. Koltsov).

1922’de Birinci Moskova Devlet Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde profesör oldu.  Aynı yıl Hijyen ve Epidemiyoloji dergisini kurdu. 15 Eylül 1922’de Halk Komiserleri Konseyi yine Sysin’in büyük katkısı bulunan “Cumhuriyetin Hıfzıssıhha Organları Hakkında” kararnameyi yayınlayarak, Sovyetler Birliği’nde önleyici hizmetlerin omurgasını oluşturan Sanitasyon – Epidemiyoloji (SANEPID) örgütlenmesinin yapısını, görevlerini ve sorumluluklarını belirledi.  

Sysin 1925’de düzenlenen Dokuzuncu Bütün Rusya Bakteriyologlar, Epidemiyologlar ve Hıfzıssıhha Hekimleri Kongresi’nde bütün önleyici hizmetlerin (sanitasyon, bulaşıcı hastalıklarla mücadele, sosyal hastalıklar, işçi sağlığı ve iş güvenliği, ana – çocuk sağlığı) birleştirilerek, sağlık departmanlarında tek çatı altında toplanmalarını önerdi. Böylece bu alanlardaki “dikey” örgütlenme modeline son veriliyor, “yatay” örgütlenmeye geçiliyordu.

1926’da Paris’te konuşlanan Uluslararası Kamusal Hijyen Bürosu’nun Sovyetler Birliği’nin daimi temsilcisi olarak atandı.  1931 – 1951 arasında İleri Hekim Eğitimi Merkez Enstitüsü’nün Toplum Hijyeni Bölümü başkanlığını üstlendi. 1944’te Tıbbi Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi. 1944 – 1956 arasında Akademinin Genel ve Toplum Hijyeni Enstitüsü’nün yöneticiliği yaptı.

25 Haziran 1956’da Moskova’da 76 yaşında yaşamını yitirdi.

Dr. Vladimir Alexandrovich Obukh

6 Nisan 1870’de Vitebsk eyaletinin Sebezh bölgesinin Sviblo köyünde doğdu. Pskov Erkek Lisesi’ni, bitirdikten sonra 1892’de St. Petersburg Üniversitesi Fen Fakültesi’ne girdi. Üniversitede Marksist gruplara katıldı ve 1894 yılında RSDİP’ne girdi. Narva, Galernaya limanı ve Petersburg bölgelerinde propaganda etkinlikleri örgütledi.

1896’da tutuklandı ve sürgün edildi. Kiev’e geçerek Tıp Fakültesi’ne kaydoldu. RSDİP’nin Kiev İl Komitesi’ne girdi. 1901’de mezun oldu ve Moskova’da bir hastanede işe başladı. Burada da Moskova İl Komitesine girdi. Parti bölündüğünde Bolşeviklerin yanında yer aldı. 1904’te tutuklandı ve 4 ay hapisten sonra Sebezh’e sürgün edildi. Yıl sonunda tekrar Moskova’ya döndü ve RSDİP’nin Moskova İl Komitesi’nde Eğitim grubuna katıldı.  

1905 – 1917 atasında Birinci Şehir Hastanesi’nde çalıştı. 1917 Ekim Devrimi’nin hazırlıklarına ve devrime aktif katıldı. Dr. Mikhail Ivanovich Barsukov’la birlikte ayaklanma sürecinde Kızıl Muhafızlara sağlık hizmeti sunacak bir Sağlık Birimi oluşturmakla görevlendirdi.

1919 – 1929 yılları arasında Moskova Sovyeti Başkanlık Divanı üyesi ve Sağlık Birimi yöneticisi olarak görev yaptı. 1929 – 1931 yılları arasında İkinci Moskova Sağlık Enstitüsü’nde öğretim görevlisi olarak çalıştıktan sonra emekliye ayrıldı. 14 Haziran 1934’de yaşamını yitirerek Novodevichy mezarlığında toprağa verildi. 

Akif Akalın