İşçi sınıfı ölümlerin hesabını soracak mı?

Daha Şubat ayında, Dünya Sağlık Örgütü henüz pandemi ilan etmemişken, koronavirüs salgınının ceremesini yine işçilerin ve emekçilerin çekeceğinden endişe ettiğimizi belirtmiştik (1, 2). Maalesef gelişmeler bizi haklı çıkarttı. İşçi sınıfı ne Türkiye’de, ne de sermayenin egemen olduğu diğer coğrafyalarda salgına müdahale etmedi veya edemedi, sorunu sermayenin çözmesini bekledi ve çok ağır kayıplar verdi, vermeye de devam ediyor.

 

İşçi sınıfının COVID 19 salgını nedeniyle kayıpları saymakla bitmez. Birçok emekçi işini, ekmeğini yitirdi, yoksullaştı, yardımlara ve sadakalara muhtaç duruma düştü. Birçok emekçi salgının en şiddetli seyrettiği günlerde korunmasız çalışmak zorunda bırakıldı ve hastalandı. Fakat şairin dediği gibi “ölümden öte köy” yok. Biz burada yalnızca ölümlere odaklanacağız.

 

Virüs “komünist” değil

 

Daha salgının ilk günlerinde koronavirüsün iddia edildiği gibi “komünist” bir virüs olmadığı, sınıf ayrımı gözettiği ortaya çıktı. Sermayenin kalemşörlerinin “virüs sınıf tanımıyor” başlıklarını yalanlayan tablo ilk kez sınıfsal eşitsizliklerin kendisini en belirgin biçimde gösterdiği ABD’de gözlendi. Nisan başında ABD’deki ölüm desenlerini analiz edenler, emekçilerin salgından “orantısız” etkilendiğini buldular (3).

 

Daha sonra yine ABD’den, salgında ölenlerin “pisi pisine” öldükleri haberleri gelmeye başladı. Columbia Üniversitesi’nde Mayıs sonunda yapılan bir araştırma,  koronavirüse yönelik tedbirler 2 (iki) hafta önce alınsaydı, ABD’deki COVİD 19’a bağlı enfeksiyonların ve ölümlerin yüzde 80’inden fazlası önlenebilirdi diyordu. Örneğin sadece fiziksel mesafe kuralı 15 Mart yerine 8 Mart günü (1 hafta önce) konsaydı şimdi ölmüş olan 36 bin Amerikalı, 1 Mart günü (2 hafta önce)  konsaydı şimdi ölmüş olan 54 bin Amerikalı yaşıyor olacaktı deniyordu (4, 5).

 

Tabii burada önlemlerin bir veya iki hafta geç alınmasından sermayenin ne kadar kâr elde ettiğini veya önlemler bir veya iki hafta erken alınmış olsa sermeyenin ne kadar zarar etmiş olacağını bilemiyoruz. Keşke ekonomist arkadaşlarımız bunu ortaya koyabilse de, yaşamımızın değerini, kaç para ettiğimizi öğrenebilsek. Gerçi fırsat kaçmadı, ekonomistler LGS ve YKS sınavlarının erkene alınmasının sermayeye ne kadar kâr sağlayacağını hesaplayabilirler.

 

Virüs emekçileri öldürüyor

 

Ölüm hızları ülkeden ülkeye çok büyük farklılıklar gösteriyordu. Nüfusa kıyaslandığında en çok ölüm 1 milyon nüfusa 842 ölümle Belçika’da gerçekleşti. Belçika’yı milyonda 812 ölümle İngiltere ve milyonda 733 ölümle İskoçya izledi. Fakat bu “ortalama” rakamlar, salgının “sınıfsal karakterini” ortaya koymuyordu.

 

İngitere’deki ölümlerin sınıfsal analizi, sermayedarların yaşadığı en zengin semtlerde COVID 19 nedeniyle ölüm hızının milyonda 588 iken, işçilerin ve emekçilerin yaşadığı yoksul semtlerde milyonda 1.283 olduğunu gösterdi. Yani işçi sınıfında ölüm hızı, sermayenin ölüm hızından yüzde 118 daha yüksekti. Hesaplamalar yaşa göre düzeltildiğinde de durum çok değişmedi, zenginlerde ölüm hızı milyonda 242, yoksullarda 466, diğer bir deyişle zenginlere göre yüzde 92,2 daha yüksekti (6).

 

5,5 milyon nüfuslu İskoçya’da COVID 19 nedeniyle 4 bin kişi öldü ve ölüm hızı 1 milyonda 733 olarak hesaplandı. Oysa işçi sınıfının yaşadığı mahallelerde COVID 19 için ölüm hızı 1 milyonda 1.080 olarak hesaplanıyordu. İşçilerde ölüm hızı toplum ortalamasından yüzde 47 daha yüksekti (7).  Virüs beklendiği gibi emekçileri öldürüyordu.

 

Oysa insanlık bulaşıcı ve salgın hastalıklarla nasıl mücadele edileceğini yüzlerce yıldır çok iyi biliyordu. Şubat ayında, salgın henüz Çin’deyken gerekli tedbirler alınmış olsa belki sermaye biraz “kârdan zarar” edecekti, fakat işler bu hale gelmeyecek, yüzbinlerce emekçi yaşamını yitirmeyecekti. Oysa sermaye “her ne pahasına olursa olsun üretim sürecek” dedi ve sırf ticaret aksamasın diye yüzyıllardır bilinen karantina tedbirleri alınmadı.

 

Peki, işçi sınıfı sermayeden bu ölümlerin hesabını soracak mı? Birlikte yaşayarak göreceğiz. Gönlümüz hesap sorulmasından yana, fakat işçi sınıfı ne Türkiye’de ne de sermayenin egemen olduğu diğer coğrafyalarda hala salgına müdahale edecek gibi durmuyor…

 

Neden Türkiye’den rakamlar veremiyoruz?

 

Okurlarımız zaman zaman neden yalnızca yurt dışından rakamlar verdiğimizi ve Türkiye’den rakamlar veremediğimizi soruyorlar. Sevgili okurlarımız, Türkiye’den rakam veremiyoruz, çünkü yok.

 

Aslında var, fakat bize yok. Elbette Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı COVID 19 nedeniyle ölenlerin bütün bilgilerine sahip, fakat paylaşmıyor. Elindeki verileri ne bilim insanlarıyla, üniversitelerle, ne de Türkiye’de salgınla mücadeleyle görevli olan kurumlarla paylaşıyor. Muhtemelen Sağlık Bakanlığı içinde bir kozmik odada saklanıyor bu veriler.

 

Elbette elimizde veri olsa, biz de Türkiye’de COVID 19 nedeniyle ölüm hızını hesaplayabiliriz. Evet, son 20 yılda üniversitelerin ve eğitimin niteliği çok düştü ve artık sokaktaki sıradan insanlar bile profesörlerimizin “akademik” yeterliliklerini sorgulayabiliyor fakat ölüm hızı hesabı yapmak için akademisyen olmaya gerek yok. Elinde veriler olan, formülü internetten bularak hesaplayabilir. Fakat veri olmayınca elden ne gelir? Veri uyduramayız ki…

Akif Akalın

 

DİPNOTLAR

 

1. https://haber.sol.org.tr/blog/sinifin-sagligi/akif-akalin/olum-hep-bize-mi-dusuyor-279701

2. https://haber.sol.org.tr/turkiye/koronavirus-sinavi-281213

3. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52223203

4. https://ktla.com/5-live/many-covid-19-deaths-were-preventable-says-experts/

5. https://www.advisory.com/daily-briefing/2020/05/21/coronavirus  

6. https://www.wsws.org/en/articles/2020/06/18/depr-j18.html

7. https://www.wsws.org/en/articles/2020/06/13/care-j13.html