Hindistan'ın komünist Kerala eyaleti yoksulluğu yendi

Kerala Başbakanı Pinarayi Vijayan, 1 Kasım 2025'de Kerala eyaletini “aşırı yoksulluktan arındırılmış” bölge ilan etti. Kerala hedefine beklenenden bir yıl önce ulaştı. Böylece Kerala eyaleti Dünya Bankası verilerine göre yeryüzünde Moldova, Vietnam, Kırgızistan ve Çin'den sonra aşırı yoksulluğu resmen ortadan kaldıran beşinci bölge oldu.

Birleşmiş Milletler aşırı yoksulluğu “gıda, güvenli içme suyu, sanitasyon tesisleri, sağlık, barınma, eğitim ve bilgi dahil olmak üzere temel insan ihtiyaçlarından ciddi yoksunlukla karakterize edilen bir durum”, en şiddetli yoksulluk türü olarak tanımlıyor.

2025 itibariyle yeryüzünde yukarıda sıralananlar dışında aşırı yoksulluğu ortadan kaldırabilen yok. Örneğin bugün ABD'de 800 bin, Avrupa'da (AB) 5 milyon (Almanya 100 bin, Fransa 100 bin, Romanya 200 bin), Türkiye'de ise iktidar yandaşları dışında hiç kimsenin itibar etmediği TÜİK verilerine göre 5,6 milyon aşırı yoksul var.

Peki, Kerala yüz milyonlarca insanın hala yoksulluk içinde yaşadığı Hindistan'daki 28 eyalet ve 8 birlik bölgesi arasında aşırı yoksulluğu aşan tek bölge olmayı nasıl başardı?

Kerala'nın Athidaridrya Nirmarjana Paripaadi (Aşırı Yoksulluğu Ortadan Kaldırma Projesi veya EPEP), işçi ve köylülerin onyıllar süren mücadeleyle yarattıkları güçlü kamu kurumları ve kitle örgütleri üzerine inşa edildi.

EPEP, Hindistan Komünist Partisi (Marksist) lideri Vijayan tarafından, Mayıs 2021'de başlatıldı. Hanelerin istihdama, gıdaya, sağlığa ve barınmaya erişimine odaklanan titiz bir kriter tabanlı sürecin ardından, komünist hükümet 64.006 aileyi (veya 103.099 bireyi) aşırı yoksul olarak belirledi.

Her aileye, haklarını güvence altına almaktan ve kamu hizmetlerine erişmekten, barınma, sağlık hizmetleri ve geçim desteği sağlamaya kadar, yoksullukla mücadelede güçlerini artırmak için özel planlar oluşturuldu. Yaklaşık beş milyon üyesi olan ve tamamen kadınlardan oluşan bir kooperatif olan “Kudumbashree” (Malayalam dilinde “ailenin refahı” anlamına geliyor) EPEP'in uygulanmasında önemli rol oynadı.

Kerala'da 1957 yılında iktidara gelen komünistler, ilk iş olarak toprak reformu gerçekleştirmiş, 15 yıl içinde yaklaşık 1,4 milyon dönüm araziyi, 370 bin köylü ailesine dağıtmıştı. Elbette toprak eşitsizliği tamamen ortadan kalkmadı, fakat feodal sömürü ciddi şekilde geriletilmişti. Eğitim, sağlık ve konut gibi hizmetleri metalaşmaktan kurtarmıştı. Böylece Kerala'da neredeyse tam okuryazarlık, çok düşük bebek (binde 5) ve anne ölüm hızları (yüzbinde 18), yüksek yaşam beklentisi (75 yıl) ve Hindistan'daki en yüksek insani kalkınma hızı elde edilmişti.

Komünist parti liderliğindeki koalisyonlar Kerala'yı 1957-1959, 1967-1969, 1980-1981, 1987-1991, 1996-2001, 2006-2011 ve 2016'dan günümüze kadar yönetti. Komünistlerin iktidarda olmadıkları dönemlerde bile solun toplumsal seferberliği, sağcı hükümetlerin işçilerin ve köylülerin kazanımlarını ellerinden almasını önledi.

Kerala Başbakanı Vijayan, aşırı yoksulluğun sona erdiğini açıkladığında, EPEP'i uzun soluklu sürecin devamı olarak sundu: Sübvansiyonlu gıda ve yakıt sağlayan Kamu Dağıtım Sisteminin evrenselleştirilmesi ve eyalet genelinde 400 binden fazla aileye ev sağlayan LIFE Misyonu, topraksızlık ve evsizliği ortadan kaldırmaya yönelik uzun vadeli çabalar.

Bunlara Kerala modelinin diğer temel taşlarını da ekleyebiliriz: kamu sağlık hizmetlerini, gıda dağıtımını, eğitim yardımını ve istihdam olanaklarını genişleten devlet programları ve elbette kooperatifler. Bu girişimler Kerala'daki sosyal yaşamı dönüştürdü ve sol hareketi güçlendirdi.

Kudumbashree, dünyanın en büyük kadın karşılıklı yardımlaşma ağı. Kolektif çiftlikler, topluluk mutfakları, kooperatif beceri geliştirme girişimleri ve diğer ortak girişim biçimleri, Kudumbashree kadınlarının gelirlerini artırmalarına ve hem kamusal hem de özel yaşamda güç kazanmalarına olanak sağladı.

Kudumbashree'nin rekabet yerine dayanışmaya ve bireysel girişimcilik yerine kolektif girişimciliğe verdiği önem, onu piyasa odaklı yoksulluğu azaltma stratejilerinden ayırıyor. Son zamanlarda Kerala hükümeti, ücretsiz ev işlerinin değerini tanıma gerekliliğine dayalı bir Kadın Güvenlik Programı duyurdu. 35 ile 60 yaşları arasındaki uygun kadınlar aylık 1.000 rupi alacak.

Kudumbashree, Kerala'nın yoksullukla mücadelesini destekleyen daha geniş bir kooperatif ekosisteminin parçası. Birlikte ele alındığında, bu girişimler, Marx'ın sözleriyle, “ücretli emek, gönüllü bir el, hazır bir zihin ve neşeli bir kalple çalışan ortak emeğin önünde yok olmaya mahkum, geçici ve aşağı bir biçimdir” sözünün güçlü örneklerini oluşturuyorlar.