Vietnam halk sağlığı tedbirlerini gevşetenlerden hesap soruyor

 

Çok sevdiğim bir atasözümüz vardır: “keser döner sap döner, gün gelir hesap döner”.

 

Dünkü yazımızda Kanadalı öğretmenlerin, pandemi sürecinde virüsün sınıflarda yayıldığının anlaşılmasına rağmen, öğretmenlerin ve öğrencilerin sağlığı için hiçbir şey yapmayan öğretmenler sendikasından nasıl hesap sorduğunu aktarmıştık. Bugün de Vietnam’ın geçen yıl halk sağlığı tedbirlerini gevşetip binlerce insanın hastalanmasına ve ölmesine neden olanlardan nasıl hesap sorduğunu aktaracağız.

 

Darısı başımıza elbette.

 

VİETNAM PANDEMİNİN İLK AYLARINDA ÖRNEK GÖSTERİLİYORDU

  

1975 yılında ABD emperyalizmini dize getirerek sosyalizm yoluna giren, fakat Çin’in 1976’da Mao’nun ölümünden sonra kapitalizme dönüşüyle birlikte komşusundan gelen baskılara direnemeyerek 1980’lerde “karma” ekonomi modelini benimseyen Vietnam, pandemi karşısında ilk aylarda Çin gibi etkili halk sağlığı tedbirleri alarak gerçekten büyük başarılar elde etmişti.

 

Salgının kaynağı olan Çin ile oldukça uzun bir sınır paylaşmasına ve bu ülkeyle yoğun bir ticaretin devam etmesine rağmen, halk sağlığı tedbirleri sayesinde Vietnam’da kümülatif (birikimli) vaka toplamı 1 Ocak 2021’de sadece 1.698’e erişmiş (toplam 35 ölüm) ve biz de bu ülkeyi “İktidarın emrindeki tıp felaket getirir” başlıklı bir yazımızda pandemi mücadelesinde “örnek” göstermiştik. Bu tarihte Türkiye’de birikimli vaka toplamı 2 milyon 200 bini aşmış, 21 binden fazla insanımızı yitirmiştik.

 

Vietnam daha 2020 Mart’ında sınırlarında ciddi karantina tedbirleri uygulamaya başlamış, açık havada dahi maske takmayı zorunlu hale getirmiş, “bütün yurttaşlarına” yönelik bir test kampanyası başlatmış ve hastaları henüz hastalık belirtileri dahi ortaya çıkmadan tespit edip izole etmeye başlamıştı. Nisan ayında toplu taşıma araçlarında çok sıkı sosyal mesafe kuralları uygulanmaya başlanmış, devlet tarafından hamileler ve risk grubundakilerin işlerine “taksi” ile gidip gelmeleri sağlanmıştı.

 

Temaslı ve şüpheliler, ülkede kurulan 62 karantina istasyonunda hastalığın kuluçka süresi boyunca misafir ediliyor ve hastalığın toplum içinde yayılması engelleniyordu. “Toplum içinde sıfır vaka” politikasını kararlılıkla sürdüren Vietnam, bulunan aşıların kullanım iznini almasıyla birlikte hızla aşı teminine başladı ve Şubat 2021’de 60 milyon doz aşıyı garanti altına aldı.

 

TURİZM GELİRLERİ DÜŞTÜ VE EKONOMİ SARSILDI

 

Turizmin Vietnam ekonomisi içinde önemli bir yeri var. Pandemi öncesinde yılda 18 milyon yabancı turist ağırlayan (2019) Vietnam’da turizm gelirleri milli gelirin yüzde 12’sini oluşturuyor (Türkiye’de bu oran pandemi öncesinde yüzde 4’tü ve 2021’de yüzde 1,6’ya geriledi).   

 

Vietnam’ın toplumun sağlığını korumak için aldığı halk sağlığı tedbirlerinin ülke turizmi üzerine sözcüğün tam anlamıyla “yıkıcı” bir etkisi oldu. 2020 yılında yalnızca 3 milyon 840 bin yabancı turist kabul eden Vietnam’da, sektörde çalışan 660 bin kişi işsiz kaldı.

 

2021 yılında yeni turizm sezonu yaklaşırken hükumetin uyguladığı “toplum içinde sıfır vaka” politikasına “piyasalardan” itirazlar yükselmeye başladı. İtirazlar özellikle azalan yabancı turist sayısıyla birlikte krize giren gıda, meşrubat ve perakende sektörlerinden geliyordu.

 

2021 yılında ülkeye yatırım yapan “yabancı sermaye”, hükumetin aldığı halk sağlığı tedbirlerini gevşetmesini talep etti. Ho Chi Minh kentindeki Saigon Hi-Tech Park’ta faaliyet gösteren Intel Products Vietnam, ülkeyi yatırımlarını durdurmakla tehdit etti. ABD merkezli Jabil Vietnam, operasyonlarını Çin’e ve Singapur’a kaydıracağını duyurdu. İtalyan bilgisayar üreticisi Datalogic, Vietnam’ın “toplum içinde sıfır vaka” politikası yüzünden Temmuz 2021’de şirketinin gelirlerinin 18,5 milyon dolardan 11 milyon dolara düştüğünü açıkladı.

 

HO CHİ MİNH TEDBİRLERİ GEVŞETİYOR

 

Adını Vietnam devriminin efsanevi liderinden alan Ho Chi Minh şehri, Vietnam’ın en önemli turizm destinasyonu. Vietnam’a gelen 18 milyon yabancı turistin yarısına yakını bu şehre geliyor.

 

Vietnam’ın 9 milyon nüfuslu Ho Chi Minh kentini yöneten Nguyen Thanh Phong’un, neoliberal fikirleriyle tanınan Fulbright Üniversiteli yardımcısı Vo Van Hoan’ın tavsiyelerine uyarak halk sağlığı tedbirlerini gevşetmesiyle birlikte 2021 Haziran’ında artışa geçen vaka sayısı 2021 sonunda 1 milyonu aştı (33 bin ölüm).

 

2021 sonunda hastalığın kontrolünü tamamen yitiren Vietnam’da, birikimli vaka sayısı 2022 Haziran itibariyle 10 milyon 740 bine yükselirken, toplam 43 bin 84 Vietnamlı yaşamını yitirdi.

 

KESER DÖNER SAP DÖNER, GÜN GELİR HESAP DÖNER

 

22 Haziran 2022’de Merkezi Soruşturma Komitesi, Vietnam Komünist Partisi Politbüro’suna Phong’un, diğer suçlamalar yanında 2021 yılında Ho Chi Minh kentinde halk sağlığı tedbirlerini gevşetme kararının sorgulanmasını ve halen partinin Merkez Komitesi üyesi olan Phong’un cezalandırılmasını önerdi.

 

Komite Politburo’ya aynı zamanda Ho Chi Minh kentinin başkan yardımcısı Vietnam Fulbright Üniversitesi, Kamu Politikaları ve Yönetimi mezunu Vo Van Hoan’ın da kınanmasını önerdi. Vo Van Hoan, 25 Kasım 2021’de ABD’ye Vietnam’a gönderdiği 16 milyon doz aşı için teşekkür ederken, Ho Chi Minh kentinde halk sağlığı tedbirlerinin gevşetileceğini ve sermayenin “COVID 19 ile yaşamak” politikasının benimseneceğini duyurmuştu.

 

Darısı başımıza diyelim.