Güneşin patentini alabilir misin?

Çocuk felci aşısını bulan Jones Salk bu cümleyi, 12 Nisan 1955’te kendisiyle canlı yayında röportaj yapan gazeteci Edward R. Murrow’un “aşının patenti kime ait” sorusu üzerine kurmuştu:

“İnsanlar derdim... Patent yok. Güneşin patentini alabilir misin”?

Bu cümlenin Salk’a 7 milyar dolara mal olduğu söylenir. Hiç de zengin olmayan orta halli bir bilim insanı, eğer aşının patentini alırsa yeryüzünde milyonlarca insanın aşıyı satın alamayabileceğini düşünerek, 7 milyar doları elinin tersiyle itiyor ve yaşamı boyunca bu kararından dolayı asla pişman olmuyor.

Aşıda arapsaçına doğru

 

Sağlık Bakanlığı’nın her konuda olduğu gibi COVID 19 aşısında da işleri karıştıracağı daha baştan belliydi. Şimdi aşıda işler giderek arapsaçına dönüyor ve Sağlık Bakanlığı’nın bu gidiş karşısında hiçbir hazırlığı olmadığını görüyoruz.

Son Lancet makalesi ve salgında durum

 

Bu hafta Lancet dergisinin online nüshasında İngiltere’nin Ulusal Sağlık Araştırmaları Enstitüsü’nden bilim insanları bir makale yayınladılar (*). SARS-CoV-2 delta (B.1.617.2) varyantının, enfekte aşılı ve aşısız bireylerde bulaşma ve viral yük kinetiklerini araştıran bilim insanları,  delta varyantına maruz kalanlarla aynı evde yaşayanlarda İkincil Atak Hızı’nın tam aşılılarda yüzde 25, aşısızlarda yüzde 38 olduğunu buldular.

Mesele sadece aşı değil

Geçtiğimiz haftalarda medyaya birbiri ardına aşı karşıtı hekimlere ilişkin haberler düştü. Aslında “aşı karşıtı” ve “hekim” asla yan yana gelemeyecek iki sıfat. Tam bir oksimoron. Fakat bu sıfatların sık sık birlikte anılmaya başlaması kimseyi şaşırtmıyor. Kimse “bir hekim nasıl aşı karşıtı olur?” diye sormuyor. Neden acaba?

 

Örneğin COVID 19 nedeniyle yaşamını yitiren patoloji uzmanı bir hekimin, salgına “inanmadığı” ve aşı için de “emperyalist oyun” dediği söyleniyor. Bunlar gerçekten ne anlama geliyor?

Üçüncü doz diye bir şey yok

 

Sağlık Bakanlığı dünden beri durduk yere herkesin kafasını karıştırdı. Hani kaş yapayım derken göz çıkartmak diye bir deyim vardır, yani Sağlık Bakanlığı gerçekten aşının gözünü çıkarttı.

Eyvah! Müsilaj bilim kurulu kurulmuş

 

Dün Marmara’yı teslim alan ve Çanakkale boğazını geçip Ege’ye doğru ilerleyen deniz salyası (musilaj) sorunu için bir “bilim kurulu” oluşturulduğu açıklandı.

 

Tabii bilim kurulu dendiğinde aklımıza pandemi için kurulan “bilim” kurulu geldiği için hepimiz çok korktuk. Acaba müsilaj da pandemi gibi mi yönetilecek (veya daha doğrusu yönetilmeyecek)?

Aşı üzerine söylenen yalanlar?

 

Bir süredir çeşitli odakların salgınla mücadelede aşıyı eldeki “tek silah” olarak öne çıkartarak, bunun üzerinden kendi çaplarında politikalar üretmeye çalıştıklarını görüyoruz.

 

Salgınla mücadelede kanıtlanmış “en etkili” bilimsel yöntem olan izolasyon ve karantina tedbirlerine, üretimi aksatacağı ve dolayısıyla sermaye birikimi sürecini olumsuz etkileyebileceği endişesiyle uzak duran sermaye çevrelerinin, aşıyı “tek silah” olarak göstermesi ve dikkatleri halk sağlığı tedbirlerinden uzaklaştırmaya çalışmaları çok anlaşılabilir bir tutumdur.

 

Ancak kendilerini siyasi yelpazenin solunda tanımlayan ve emekten yana olduklarını iddia edenlerin de aşıyı, sermaye çevreleri gibi salgınla mücadelenin “tek silahı” olarak göstermeleri ve sorunu “patent” meselesine indirgemeleri kesinlikle anlaşılabilir bir tutum değildir.

İlaca toplumcu yaklaşım

Kitap Bölümü: İlaca Toplumcu Yaklaşım

Eczacılık Bu Değil: İlaç Hastaya “İlaç” mı? İçinde.

Editör: Yakup Ercan

İthaki Yayınları, 2016

Dünya dönüyor

 

Bugün 379 yıl önce yitirdiğimiz İtalyan bilgin Galileo Galilei’nin ölüm yıldönümü. Galileo’yi Katolik Kilisesi’ne karşı sürdürdüğü “bilim mücadelesi” ile tanıyoruz. Engizisyon mahkemesinde Kilise doğmalarına kafa tutarak, “dünya dönüyor” diyen Galileo, bu davranışıyla otoriteler karşısında yaşamı pahasına “bilimi savunan” bilim insanlarının sembolü oldu.

 

Bugün Kilise (din kurumu) ortaçağdaki etkinliğini yitirdi, artık engizisyon mahkemeleri kalmadı. Ancak bilim insanlarının bilimi kendi hizmetlerine koşmaya çalışan sermayeye ve siyasi iktidarlara karşı mücadelesi sürüyor. Pandemi sürecinde Türkiye’de ve dünyanın birçok coğrafyasında yeni Galeileo’ler çıktığına ve bilim için mücadele ettiklerine tanık olduk.

Acil Kullanım Onayı meselesi

Hafta sonu tam herkes artık aşılama sürecine giriyoruz, her şey yolunda gidiyor, tünelin ucunda ışık göründü derken, Sağlık Bakanlığı’nın aniden yayınladığı bir yönetmelik ortalığı yeniden karıştırdı.

Küba biyoteknolojisi: Kanser aşıları

Umelisa: Küba’dan COVID 19 tanısında yeni teknoloji

Küba’nın daha önce ana – çocuk sağlığı gibi çeşitli ulusal sağlık programlarına teknolojik destek veren İmmünoessay Merkezi,  altı hafta gibi kısa bir sürede COVID 19 tanısında kullanılacak Ultramikroanalitik Sistemi geliştirdi.  Umelisa SARS COV-2 IgG olarak adlandırılan yeni sistemin oldukça iyi duyarlılık ve özgüllük düzeylerine sahip olduğu belirtiliyor. 

Yeni sistem öncelikle COVID 19 için erken tanı olanağı getiriyor. Yaklaşık iki saatte sonuç alınabiliyor. Bir defada çok sayıda örnek incelenebiliyor ve böylece test süreçleri hızlandırılıyor. Ayrıca sistem sayesinde toplumun virüse maruz kalma düzeyi de belirlenebilecek. Bunun virüsü daha iyi tanıyabilmek ve virüse karşı gerekli tedbirleri belirleyebilmek için yürütülecek epidemiyolojik çalışmalar yönünden büyük önemi var

Küba’da aşı üretimi: Kâr değil sosyal fayda

1. Giriş

Küba’da aşılama - bağışıklama çalışmalarının tarihi, 1804 yılında İspanyol sömürge idaresi tarafından başlatılan çiçek aşısı uygulamasına kadar uzanır. 1886’da kuduz ve 1942 yılında da BCG aşıları uygulanmaya başlamıştır (1).

Küba’da aşı üretimi ise, 1934 yılında Finlay Enstitüsü’nün çiçek aşısı üretmesiyle başlamıştır. Enstitü daha sonra tifo, tetanos, kuduz ve tüberküloz aşıları da üretmiş, ancak üretim ülkenin gereksinimini karşılamakta yetersiz kaldığından, ihtiyacın bir bölümü ithalatla karşılanmıştır (2).

1950’li yıllarda Küba’da bir kısmı yabancı (Abbott ve Squib) olmak üzere az sayıda laboratuvar bulunmaktadır (3). 1950 yılında Uluslararası Kalkınma ve İmar Bankası tarafından Küba’ya gönderilen Truslow Komisyonu’nun raporunda yer alan bir cümle, Küba’nın devrim öncesi bilimsel – teknolojik altyapısına ilişkin fikir vermektedir:

“Küba’da uygulamalı araştırma ve laboratuvar alanında hiçbir gelişme yoktur” (4).

149 numaralı ev

Cedalia sıkılmaya başlamıştı. İçinden “artık şu evlerden birini seçse de, işimize baksak” diye geçiriyordu. Aslında Pedro’nun da daha fazla dolaşacak gücü kalmamıştı. Henüz Atlantik okyanusu üzerinde neredeyse yirmi dört saati bulan uçuşun yorgunluğunu da üzerinden atamamıştı.

Küba biyoteknolojisini Fidel’e borçlu

Küba, ülkesinde bulunan 857 ilacın 578’ini tamamen kendisi üretmekle kalmıyor, enternasyonalist dayanışma çerçevesinde bu ilaçlara gereksinim duyan geri bıraktırılmış ülkelere çok uygun koşullarda ihraç ediyor. Küba, biyoteknolojideki bu başarısını, Fidel Castro'nun en zor durumlarda bile biyoteknolojide kısıntıya gidilmesini istememesine borçlu.

Sağlıkta eşitlik için uygun teknolojiler üretmek

Gail Reed tarafından MEDICC Review adına Küba’nın tıbbi teknoloji yaklaşımı üzerine Havana Immunoassay Merkezi Başkanı José Luis Fernandez Yero ile yapılan söyleşinin çevirisini sunuyoruz. Söyleşi MEDICC Review dergisinin Kış 2009, Cilt: 11, Sayı 1 nüshasının 14 – 17. sayfalarında yayınlanmıştır.

Tıbbi teknolojinin politik ekonomisi

“Sağlığın, Aşının,  İlacın ve Tıbbi Teknolojinin Ekonomi Politiği” konulu TTB Halk Sağlığı Kolu Araştırma Görevlileri Kursu için hazırlanan bu materyal, literatürde tıbbi teknoloji kapsamında ele alınan aşı ve ilaç diğer katılımcılar tarafından tartışıldığından, ağırlıkla “tıbbi cihazlar” üzerine odaklanacaktır. Tartışmalarda tıbbi teknolojinin doğası değerlendirilerek, sosyoekonomik dinamiklerin tıbbi teknolojiyi nasıl biçimlendirdiği ve tıbbi teknolojideki yeniliklerin tıbbı ve toplumu nasıl etkilediği sorularına yanıt aranacaktır.

Sırada prostat kanseri aşısı mı var?

Kübalı bilim insanları geçen hafta prostat kanserine karşı aşı geliştirme çalışmalarının üçüncü evreye ulaştığını açıkladı. Çalışmaların ilk iki evresinde elde edilen yüreklendirici sonuçlar, çalışmaların geleceğine ilişkin umut veriyor. İlk iki evrede hastalığın ilerlemesinin durdurulması ve hatta geriletilmesi gibi sonuçlar elde edilmişti. Yedi dozda yapılan aşı sonrası vücutta antikorlar oluşuyor.  Geliştirilen aşı insanlarda prostat kanseri oluşmasını önlemeyecek fakat prostat kanserli hastaların yaşam kalitesini iyileştirecek. Üçüncü evre çalışmalar 400 kadar hasta ile yürütülecek ve 5 yıl kadar sürmesi bekleniyor.