Merhaba,
Geçtiğimiz
günlerde Toplumcu Tıp – Sınıfın Sağlığı blogunun indeksini tamamlayıp okurların
hizmetine sunmuştuk.
Uzun süredir dijital
ortamda bir Toplumcu Tıp Kitaplığı oluşturmaya çalışıyorduk. Elimizdeki
kitapların bir bölümünü pdf formatında internet ortamında paylaşmaya başladık.
Diğer kitaplar da zaman içinde paylaşılacak.
https://toplumcutip.blogspot.com/p/toplumcu-tip-kitapligi.html
Dostlarımıza
katkıları için teşekkür ederiz.
Son günlerde ülkemizdeki vaka ve ölüm sayılarındaki azalmayı pandeminin artık sona ermekte olduğu şeklinde yorumlayanların sayısının arttığını görüyoruz. Bunlar arasında pandeminin “hız kestiğini” söyleyen sözde tıp doktoru akademisyenler de var. Halkımız da bu gibilerin adının önünde “doçent” veya “profesör” unvanı görünce, bir bildikleri vardır diye düşünerek artık maske takmaya, aşıya yaptırmaya gerek kalmadığını sanıyor. Oysa gerçek durum hiç de öyle değil.
Gerçi medyada alay konusu haline geldiğini görüyoruz fakat savaşla şaka olmaz. Herkesin gözü kulağı Ukrayna’da. Her an bir provokasyon gerçekleşebilir ve kendimizi bir savaşın ortasında bulabiliriz. Pandeminin üzerine bir de savaş… Emekçileri çok zor günler bekliyor.
Günde ortalama 2 milyon yeni vaka ve 10 binden fazla ölüm kimin umurunda? Dalgalar geliyor, emekçileri yatağa düşürüyor, canlarını alıyor, pikini – platosunu yapıyor, yerini yeni dalgalara bırakıyor. Ölenlerin ardından belki birkaç gün konuşuluyor, hayat devam ediyor.
Geçtiğimiz yıl halk sağlığı çevrelerinde “Sağlığın ve Sağlık Bakımının Politik Ekonomisi: Sağlıksız Dağıtım” başlıklı kitabıyla adını duyuran Kuzey British Columbia Üniversitesi profesörlerinden Jalil Safaei, İran kökenli bir Kanadalı sağlık ekonomisti. Kitabında sosyoekonomik kaynakların dağılımındaki dengesizliğin hem ülkeler arasında, hem de ülkeler içinde sağlıkta eşitsizliklere yol açtığını, bunun nedeninin kapitalist ülkelerde egemen dağıtım mekanizmasının “piyasa” olması ve kararların “kâr” güdüsüyle alınması olduğunu anlatıyor.
Okurlarımız geçtiğimiz yıllarda
Venezuela’da sağlık alanında gerçekleştirilen toplumcu çabaları tanıttığımız
yazılarımızı anımsayacaklardır. Venezuela’da Chavez’in ölümünden sonra yaşanan
olumsuz gelişmeler, kamuoyunda bu ülkeye ilginin azalmasına neden oldu. Oysa
Venezuela’nın toplumcu sağlık sistemi son yıllarda çok büyük darbeler almasına
rağmen pandemi sürecinde oldukça iyi bir sınav verdi (1).
Venezuela’daki toplumcu sağlık sisteminin bugünkü durumunu, geçtiğimiz yıl Yosdany Morejón Ortega’nın CUBADEBATE web sitesinde yayınlanan bir yazısından (2) geniş ölçüde yararlanarak değerlendirmeye çalışacağız.
Bugüne kadar yazılarımızda daha çok mevcut sosyal eşitsizliklerin kendisini pandeminin toplum içindeki dağılımında gösterdiğini, salgından toplumun sosyoekonomik açıdan dezavantajlı kesimlerinin daha çok etkilendiğini göstermeye çalıştık. Pazartesi günü “Eşitsizlik Öldürür” başlığı ile yayınlanan bir Oxfam raporu, bunun tersinin de geçerli olduğunu, pandeminin zengini zenginleştirip, yoksulu daha da yoksullaştırarak sosyal eşitsizlikleri daha da arttırdığını gösteriyor.
Sosyal ilişkilerin hastalıklara nasıl
aracılık ettiğini ve güç ilişkilerinin sosyal ve fiziksel çevreyi nasıl
belirlediğini araştıran toplumcu
tıp, kapitalist toplumda hastalık ve sağlık tanımlarını kapitalist üretimin
emek gücü talebinin belirlediğini savunur.
Birçokları buna itiraz edecek ve hastalık / sağlık tanımlarının “bilim” tarafından belirlendiğini söyleyecektir. Oysa pandemi sürecinde deneyimlediğimiz birçok olay, kapitalist toplumda bilimin de sermayenin kontrolünde olduğunu göstermiştir. Aşağıda bunun son örneğini göreceksiniz.
Scientists published an "open letter" in the British Medical Journal yesterday. In the letter, they stated that many countries are struggling with the pandemic by "only vaccination", but that this is not enough and that public health measures should be taken in addition to vaccination.
Dün bilim insanları İngiliz Tıp Dergisi’nde (British Medical Journal) bir “açık mektup” yayınladılar. Mektupta birçok ülkenin pandemiyle “sadece aşı” yaparak mücadele ettiğini, fakat bunun yeterli olmadığını, aşı yanında halk sağlığı tedbirlerinin de alınması gerektiğini ifade ettiler.
Omikron varyantıyla birlikte vaka sayıları “katlanarak” arttıkça toplum içinde en çok merak edilen soru “yeni yılda bir kapanma gelip gelmeyeceği” oldu. Geçtiğimiz yıl hiçbir “sosyal” tedbir alınmadan uygulanan kapanmalardan canı yananlar endişe içinde. Geçen yıllarda vaka sayısı, bugünkü vaka sayısından çok daha azken kapanma tedbirleri alınmıştı, acaba şimdi ne olacak?
Salgının üçüncü yılına girilirken
küresel aşılama verileri, küresel sosyal eşitsizlikleri yansıtıyor. Yüksek
gelir grubundaki ülkelerde üçüncü doz aşılar yapılırken, düşük gelirli
ülkelerde yaşayanların yüzde 8,3’ü sadece “bir” doz aşı yaptırabilmiş. Bu yüzde
8,3’ün de düşük gelirli ülkelerin “zenginleri” olduğunu tahmin etmek güç değil.
Peki, bu işin sonu nereye varacak?
Omikron varyantının yaygınlaşmasıyla
birlikte vaka sayıları tırmanışa geçip, yoğun bakım yatakları dolmaya
başlayınca, “kapanma” konusu da ister istemez yeniden gündeme geldi. Avrupa’nın
birçok ülkesi yılbaşı yaklaşırken yeniden kapanmaya hazırlanıyor. Fransa,
Danimarka, İngiltere, İrlanda ve Almanya şimdiden bazı kapanma tedbirlerini
uygulamaya başladı bile (1, 2, 3).
Bu durum “kapanma karşıtlarını” telaşlandırdı ve kapanma tedbirine başvurulmasına karşı kamuoyu oluşturmak için harekete geçirdi. Dünyaca tanınmış kapanma karşıtı Jay Bhattacharya, 17 Aralık’ta İngiltere’nin sağcı – muhafazakâr Daily Mail gazetesinde bir yazı yayınlayarak hükumetlerden “kapanmayı unutmalarını” istedi (4).
“5. Uluslararası ve 23. Ulusal Halk
Sağlığı Kongresi” bu hafta pandemi nedeniyle internet üzerinden
gerçekleştiriliyor. Kongre ana temasını “Değişen Dünyanın Öncelikleri: İklim
Krizi, Afetler, Göçler, Eşitsizlikler ve Toplumsal Dirençlilik” olarak belirlemiş.
Kongre başkanı Prof. Dr. Bülent Kılıç
bu seçimin gerekçesini şöyle açıklıyor: “21. yüzyılın halk sağlığı alanındaki
en önemli sorunları giderek derinleşen iklim krizi, afetler, savaşlar, göçler,
artan eşitsizlikler, kronik hastalık epidemileri ve yeni/yeniden ortaya çıkan
bulaşıcı hastalıklardır”.
Bu durum hiç şaşırtıcı değil, çünkü bu konular “Halk Sağlığı” disiplininin varlık nedenleri. Halk Sağlığı, 18. yüzyılın sonunda “yoksulluğu” ve 19. yüzyılda “çalışma ve yaşam koşullarının” sağlık üzerine etkilerini tartışarak tıp içinde bir disiplin haline geldi.
Yoksulluk ve sağlıkta eşitsizlikler halk sağlığının en kadim, aynı zamanda en tartışmalı temalarıdır. Bunun nedeni yoksulluk ve eşitsizlik kavramlarının farklı tarihsel ve toplumsal bağlamlarda değişmesi ve bireylerin dünya görüşlerinden ve inançlarından büyük ölçüde etkilenmesidir.
Zaman uçuyor. Çin’de ilk COVID 19 vakalarının çıkması üzerinden neredeyse iki yıl geçti. İki yıldır pandemiyle yatıyor, pandemiyle kalkıyoruz. Üçüncü yılına girmekte olduğumuz pandemiden ne zaman “çıkılacağı” kestirilemiyor. Sonbahara kısıtlamaları kaldırıp, okulları açıp, maskelerini bir kenara fırlatarak giren dünya, şimdi yeniden “kapanmaya” başladı. Acaba seneye bu zamanlar yazımızın başlığı “pandeminin dördüncü yılına girerken” mi olacak?
Sağlık Bakanlığı’nın her konuda olduğu gibi COVID 19 aşısında da işleri karıştıracağı daha baştan belliydi. Şimdi aşıda işler giderek arapsaçına dönüyor ve Sağlık Bakanlığı’nın bu gidiş karşısında hiçbir hazırlığı olmadığını görüyoruz.
Bu hafta Lancet dergisinin online nüshasında İngiltere’nin Ulusal Sağlık Araştırmaları Enstitüsü’nden bilim insanları bir makale yayınladılar (*). SARS-CoV-2 delta (B.1.617.2) varyantının, enfekte aşılı ve aşısız bireylerde bulaşma ve viral yük kinetiklerini araştıran bilim insanları, delta varyantına maruz kalanlarla aynı evde yaşayanlarda İkincil Atak Hızı’nın tam aşılılarda yüzde 25, aşısızlarda yüzde 38 olduğunu buldular.
Yaşı altmışın üzerinde olanlar veya 1980 öncesini bilenler, günümüzde solun geçmiştekinden farklı bir sol olduğunu söylüyor. Gerçekten de bugün kendilerini siyasi yelpazenin solunda tanımlayan kişi, grup veya partilerin söylem ve eylemlerine bakılarak, bunların 1800’lü veya 1900’lü yıllarda liberal sağcı olarak kabul edilebileceklerini söylemek abartı olmaz.
